DUGAY na kining wanted, dili lang dinhi sa atong dakbayan, apan bisan na gani sa ubang siyudad. Wanted sab ni siya sa ubang nasod.
Karon, giisip siya nga numero-unong “killer” sa dakbayan sa Cagayan de Oro.
Basi sa ulahing report sa City Health Office, kining sakit sa kasing-kasing maoy numero-unong hinungdan sa tanang matang sa kamatayon dinhi sa atong siyudad.
Ang mga aksidenti sa sakyanan, anaa lang sa ika-pito nga dapit. Ang ubang sakit naglakip sa pneumonia, cancer, cerebrovascular disease o high blood pressure, diabetes, tuberculosis.
Unsa may hinungdan sa ataki sa kasingkasing? Kining tambok nga mobara aron mapit-os na ang agianan sa dugo ngadto sa kasingkasing ug sa utok kinahanglan kuhaon kini.
Ang problema walay tambal sa coronary heart disease apan mapugngan nato ang risgo nga matakboyan ta aning matang sa sakit. Ang angay lang buhaton mao ang pag-usab sa atong pagkaon, pagsagop aning healthy lifestyle.
Makalilisang ang balita bahin sa kampaniya sa drugas. Mas makalilisang ang report sa mga aksidenti. Dunay daghang kinabuhi nga nakalas.
Apan, mabalaka ba kita sa daghang kinabuhi nga nawala gumikan sa sakit?
Segun ni City Health Officer Dr. Fe Bongcas sagad sa mga sakit nakuha gumikan sa pagpanigarilyo, pagkonsumo og mga unhealthy food, kakuwang sa physical activity ug pag-inom og mga alak.
Wala magkuwang ang gobiyerno sa pagpahinumdom sa komunidad unsaon paglikay aning mga sakit ug pagmintenar sa maayong panglawas.
Ang gobiyerno kanunay sab nagtuman sa ilang obligasiyon pagpakatap og impormasiyon sa ilang kampaniya batok sa ginadiling drugas ug kining pahimanggo sa pagtamod sa balaod sa trapiko aron malikayan ang mga aksidenti sa dalan.
Taliwa niining tanan, ania gihapon kining kagahi og ulo sa mga tawo. Busa, bulahan ang nagnegosyo og punerarya kay way puas ilang kliyenti matag adlaw.
Kon atong aninawon, usa ra gyud ang tumong kining gipagawas nga report sa City Health Office.
Gipahinumdoman ta, nga kon unsa man ka delikado ang epekto sa paggamit og drugas ug kining aksidenti tungod sa paglapas sa balaod trapiko, mas grabe pa ang kadaot nga idulot niining sayop nato nga pagpili og pagkaon.
Sa laktod, dili ta modalidali pagsaway niadtong mga adik o badlongon nga drayber, kon ikaw mismo kusog molaklak og bino, kusog mopabul-ot og sigarilyo ug labaw sa tanan nagyaka lang way exercise unya kusog mohabhab og mga tambok ug karne.
Bisan niining kasayuran, kon ibaliwala nato kining tanan, sama ra nga naghikog ta, gihinayhinay pagpatay nato atong kaugalingon kay nasayod ta makadaot kini sa lawas apan magpatuyang gihapon ta sa pagbuhat.
Hinuon, may panahon pa nga matipi nato kining numero-unong killer sa atong dakbayan. Kita mismo nasayod unsaon pagsikop sa maong mamumuno.