Prescil I. Canete, Sr.
Cordova, Cebu
SAYO kaganinang buntag nakasugat og sinukmagay si Rolly sa parkingan sa traysikol. Mosakay na unta siya paingon sa iyang trabaho sa MEPZA dihang kalit nga miduol kaniya si Nardo, iyang katalirungan sa panuigon, dayong sumbag kaniya. Si Rolly nga wa makabantay maayong pagkaigo sa apapangig ug nahisandig siya sa traysikol nga nagparada. Apan wa siya kawad-i sa panimaan ug panimuot. Misukol siya kang Nardo, apan wa siya’y dag-anan sa sinukmagay.
Si Nardo karibal ni Rolly sa gugma ni Linda. Nagselos si Nardo sa iyang kapakyas pag-angkon sa gugma sa dalaga kay si Rolly ang gisugot niini. Tungod niini natawo sa hunahuna ni Nardo ang pagdumot kang Rolly kay dili siya (Nardo) makadawat sa iyang kapakyasan. Wa magdahom si Rolly nga may pagdumot kaniya si Nardo. Kaila sila apan dili suod nga higala. Sa natad sa gugma adunay molampos, aduna say mapakyas. Kini ang kamatuoran, apan sa dili makadawat sa kapildihan mahimong isugal niini ang katapusan niyang baraha, sa minaayo man o sa dinautan nga paagi.
Taudtaod gyud ang ilang sambunot. Gialirungan sila sa mga tawo. Way miulang kanila. Diha pa ganiy miabiba mora’g nagtan-aw og tigbakay sa manok. Dinhay misinggit, “Pagkuhag pulis!” Apan way mikihol. Sa Tinagalog pa, ‘bugbog sarado’ gyud ang dagway ni Rolly.
May tawo’ng naluoy kang Rolly. Siya si Peryong, ang haring gangis sa lungsod. Nagsalig siya kay sapian ang iyang ginikanan. Kadaghan na siya masulod sa prisuhan, pero piyansahan ra usab dayon sa iyang amahan. Naatol nga nakasaksi si Peryong sa hitabo. Mibukal ang iyang dugo nga nagtan-aw nga way dag-anan si Rolly. Giibot niya ang iyang ‘hunting knife’ gikan sa iyang hawakan ug way kukaluoy nga giduslak si Nardo nga nahagba dayon sa yuta. Daling misibat si Peryong. Gibilin niya ang hinagiban kang Rolly nga wa sa buot nga midawat niini. Pag-abot sa mga pulis gidakop nila si Rolly kay diha sa iyang kamot ang hinagiban nga maoy gigamit sa pagpatay kang Nardo.
Walay kalibutan ang inahan ni Rolly sa hitabo kay tua siya magpuyo sa amihanang lungsod magpuyo. Gililong kini ni Rolly kay dili siya buot nga maguol ang iyang inahan.
Tungod sa lig-ong ebidensiya gihukman sa korte si Rolly nga mabilanggo sulod sa walo ka tuig. Ang hukom gipakanaog ni Judge Ledesma. Nahukman nga sad-an si Rolly lagpas sa makatarunganong pagduda, usa ka hukom nga walay pagduha-duha.
Apan naunsa ba nga human ikapanaog ni Judge Ledesma ang iyang hukom, gihasol man siya sa usa ka pagbati, pagbati nga dili masabot. Naluoy siya kang Rolly. Oo, naluoy siya, apan dili na niya mabakwi ang iyang hukom.
Nahibaw-an gayud sa inahan ni Rolly ang nahitabo. Mitugbong siya sa siyudad taliwa sa kalisod sa iyang pagka butang sa panginabuhi kay buot niyang pakigkitaan ang huwes, ingon man ang iyang anak, aron pangutan-on nganong nakabuhat kini og salaod.
Dugay nga gitutokan ni Judge Ledesma ang inahan ni Rolly.
“Ikaw, ang inahan ni Rolly?” matod ni Judge Ledesma.
“Oo, ako. Ang nabuni dugay na,” tubag ni Marlin dungan sa pagpawos sa iyang bandana. “Apan sama sa liso nga bisan ilubong mo pa sa lapok moturok ra gihapon aron pagsudya ug pagtulisok sa tawo nga nagbudhi kanako!”
“Apan, Marlin, dili ako ang nagpatay kang Nardo! Si Peryong ang akong igsuon!”
“Adto na ako. Dili ikaw ang akong tuyo,” ni Marlin nga mitalikod.
“Ayaw una paglakaw. Kon di ako ang imong tuyo, kinsa man diay?” ni Judge Ledesma.
“Ang huwes maoy akong tuyo!” pintok nga tubag ni Marlin.
“Ako ang huwes. Unsay buot mong ipasabot?”
“Ikaw ang huwes? Ikaw ang naghukom nga sad-an ang imong anak!” ni Marlin nga wa na makapugong sa iyang mga luha nga nanglugmaw sa iyang mga mata.
“Si Rolly atong anak?” Gikumot ni Judge Ledesma ang iyang buhok ug pinabundak ang sampot nga milingkod sa sopa.”Dili ko na mabakwi ang akong hukom. Dura lex sed lex. Ang balaod, balaod gayud!” (Katapusan)