DEAR Dr. Fritz,
Ako diay si Johnny Guringo. Nisuwat ako kanimo mahitungod ning akong problema nga nakapalibog gyud nako. Naga-jogging man god ko, dok. Ang problema kay sa panahon nga mag-jogging ko, mosakit man ning akong kilid sa tuo nga dapit. Diri siya dapit ilawom sa akong gusok, dok. Nahadlok baya ko, kay tingali og unsa na ni. Unsa kaha ni, dok? Unsa man ang akong buhaton?
Daghang salamat sa imong pagtubag. More power.
Johnny Guringo
*****
Dear Johnny Guringo,
Gamay ra sa mga nagadagan ang wala nakabati og kasakit ilawom sa ilang gusok kung modagan kini sila. Sa kalibutan sa medisina, kining labay nga kasakit sa may gusok nga adunay kahilambigitan sa pagpaugnat sa kusog ginatawag kini og "side stitches" o "stitches" lamang.
Kining side stitches, mabati kini ilawom sa may gusok o sa tuo nga bahin sa lawas, susama sa imong gibati. Apan, mamahimo usab nga mahitabo kini sa wala nga kilid o di kaha magdungan ang tuo ug wala nga parte. Ang grabe nga stitch kasagaran mabati nga talinis nga daw giduslak nga sakit, samtang ang dili grabe nga stitch ang pamati niini susama sa sakit nga daw gi bira o dili gani daw habol nga klase sa sakit.
Kining maong kondisyon mas moguwa kini sa mga nagadagan nga bag-ohay lamang nga wala pa gayuy ensakto nga nihaum ang lawas o gani sa mga nagadagan ug pipila ka kilometro nga naga-apil sa mga triathlon or marathon. Ug sa panahon nga mapanday na ang ensakto nga hangin, kining stitch mokubos ang kadaghanon sa pagguwa o mohunong na kini.
Kung unsa man gyud ang ensakto nga hinungdan niini, dili gayud tataw. Apan, daghan nga mga hinungdan ang natino nga posible nga maoy rason, partikularmente ang sobra nga pagkaon usa pa sa pagdagan. Dugang pa ang naughan sa tubig, o sobra usab nga tubig, dili pa ensakto ang kahaum sa lawas, dili ensakto nga ritmo sa pagginhawa, ug kakuwang og kusog sa mga kaunoran diha sa tiyan ug likod. Ang dili kaayo kasagaran nga rason mao ang mga tambal o nagpahipi nga sakit ang mabasol.
Ang paghimo ug mga lakang nga mapakgang kini makapawala niini -- susama sa pagsagang niadtong mga nahisgutan nga mga posibleng hinungdan. Apan, kung ang problema magpadayon, kinahanglan gayud nga makigkita ka sa sa imong doctor mahitungod niini.
Unta nakatabang ako kanimo. Good luck!
Dr. Fritz
(Si Dr. Fritz Legarde Espedilla usa ka aesthetic dermatologist/surgeon ug clinical sexologist. Aduna usab siyay kahibalo ug training sa hypnotherapy ug sa Medical Acupuncture. Usa usab siya ka personalidad sa radyo (DXAB 1296) nga sobra na sa dekada nga nagadagan sa kahanginan ug autor sa iyang libro nga “Healthy is Sexy Secrets ni Dr. Fritz”. Alang sa inyong mga sulat-suliran, mamahimo kini ninyong ipadala sa Dear Dr. Fritz, c/o Sun.Star-Davao Publishing Inc., Ebro-Pelayo Building, Jacinto St., Davao City, (former Department of Foreign Affairs office), across Ateneo de Davao University and beside Holy Child School of Davao, o i-e-mail kini sa dokfritz@yahoo.com. Ang dili magpamantala dili matubag!)