TAGSA ra kitang makadungog nga dunay tawo nga gipaak sa iho. Ang sagad natong madunggan nga ang iho gibaligya sa mga merkado. Ang uban gipanghimong fish ball. Apan duna say gipangsakmit nga mga iho kay gidili na man kini sa balaod.
Apan mas grabe ang mga iho sa mama’a kay kada adlaw nga mamaak. Mao kini ang mga loan sharks. Daghan kini sa kamerkadohan ug mas nailhan nga “5-6.” Kada adlaw ang kobra. Taas ang interest apan maoy madali-dali niadtong nanginahanglan og kuwarta diha-diha.
Si Agriculture Secretary Emmanuel Piñol niingon nga nasuko si Presidente Rody Duterte niining mga langyaw nga nagpa-utang og kuwarta sa sobra da kaayo nga interest o tubo. Nimando ang presidente nga sila sikupon ug i-deport kun papaulion sa nasud nga gigikanan.
Gimandoan ni Presidente Duterte si Foreign Affairs Secretary Perfecto Yasay Jr. sa pagpahibawo sa Indian Ambassador dinhi sa Pilipinas sa iyang hukom nga hunungon na ang “usurious lending scheme” dinhi sa Pilipinas. Matod pa sa presidente, kining maong mga langyaw nakalapas sa balaod sa Pilipinas kay wa silay mga permit.
Sumala pa ni Piñol, mokabat sa 50,000 ka mga Punjabis (gikan sa usa ka rehiyon sa India) nga nagnegusyo og 5-6 dinhi sa Pilipinas. Ubos sa 5-6, ang mangutang og P5,000, mapugos sa pagbayad og interest nga P1,000 sa usa ka buwan. Ang mangutang og P1,000, mobayad og P30 matag adlaw sa 40 ka adlaw o sa total nga P1,200.
Apan mahimo ba silang dakpon nga gisuspenso man ang Presidential Decree (PD) 116 kun ang Usury Law? Si Justice Secretary Vitaliano Aguirre II miingon nga mahimo silang sikupon bisan way warrant of arrest kon wa silay business permit ug ubang mga rikisito sa gobyerno. Ilabi na kon kining maong mga langyaw mga “illegal aliens” kon nisulod sa Pilipinas nga way mga working visa o business visa.
Bisan tuod gisuspenso ang Usury Law, matawag gihapon nga usurious ang interest kon sobra da kini kaayo. Gani ang Korte Suprema, sa kutay sa mga kaso nga gihukman niini, mipakunhod man sa mga interest gikan sa 60 porsento matag tuig ngadto na lang sa 12 porsento matag tuig.
Apan kon mawagtang na ang mga langyaw nga nagnegusyo og 5-6, asa man dangop ang mga kabus nga nanginahanglan og kuwarta? Si Pinol niingon nga ang gobyerno migahin og pasiuna nga P1 billion alang sa gagmay nga mga negusyante.
Si Duterte nisaad usab nga dugangan ang maong pundo pinaagi sa kita gikan sa Philippine Charity Sweepstakes Office (PCSO) ug sa Philippine Amusement and Gaming Corporation (Pagcor).
Ang pangutana kon kamao ba ang gobyerno sa paagi sa mga langyaw nga mokobra kada adlaw? Ug basin lisud-lisuron sab ang mangutang bisan gamay kaayo ang utangon manginahanglan pag daghan kaayong clearance ug uban pa.
Si Trade Secretary Ramon Lopez niingon nga nilambo ang 5-6 tungod sa kapakyas sa gobyerno sa paghatag og sayon nga pautang ngadto sa gagmay nga mga negusyante.
(Ang atong paghisgut-hisgot mahitungod sa balaud madungog na matag karon ug unya sa mga tampo nga dunay punto legal ngadto sa tulomanon nga “Alang Kanimo Kapuso” nga gisibya gikan sa ala-una ngadto sa alas dos sa hapon sa sibyaan DYSS Superadyo sa RGMA network.)