DUHA ka klase ang mo-igo nato nga katalagman. Ang iya sa kina-iyahan o natural calamities sama sa bagyo, linog, pagbuto sa bulkan, lunop, baha, buhawi ug alimpulos. Samtang aduna usay katalagman nga binuhatan sa tawo gumikan sa pagpabaya. Man made calamities sama sa sunog, pagnagbangga sa mga sakyanan. Pero pagbuot ra ni tanan sa Labaw’ng Makagagahum. Adunay natural calamities apan resulta sa binuhatan sa mga tawo. Sama anang pagdahili sa mga yuta sa kabukiran gumikan kay upaw na ang atong mga bukid gumikan kay gipanamastamasan sa katawhan. Gipamutol ang mga kahoy gumikan sa kaingin. Pag-over flow o lunop sa kasapaan gumikan sa padayong pagpanguha og mga bas ug graba sa katawhan.
Karong bag-o, daghan ang nabiktima sa mga katalagman nga miresulta sa pagkakalas sa mga kinabuhi ug ingon man danyos. Nag-landslide ang pipila ka bahin kabukiran dinhi sa dakbayan. Milihok ang yuta sa barangay Sirao ug delikado na alang sa mga lomolopyo kon magpadayon sila pagpuyo sa maong lugar. Gikahadlukan gani nga basin og malusno ang Mount Kan-irag diha sa Pung-ol Sibugay ug motabon sa kabalayan sa maong lugar.
Kaniadto pa kini gikahadlukan human mahitabo ang pagdahili sa bukid sa Guinsaugon sa Southern Leyte pipila ka tuig na ang nakalabay. Gani diha toy panahon mga gi-abandonar na ang eskuwelahan nga diin nag-umbaw ang Mount Kan-irag. Nakakita ko sa video nga kuha pinaagi sa aerial view sa Mount Kan-irag sa taga disaster office. Upaw na ang maong bukid mao nga dilikado kini nga mahunlak.
Adunay laing landslide sa sitio Grahe sa Barangay Busay diin sobra sa napulo ka mga sakyanan ang natabunan sa yuta. Nahunlak ang bukid nga gitabas ug gibutangan og rip-rap. Gumikan pod kini sa development sa taas sa bukid nga gihimong resort.
Sa dakbayan sa Naga, aduna poy landslide nga nahitabo sa sitio Gaway-gaway, barangay Uling. Unya mi-awas pod ang Butuanon river sa Mandaue City hinungdan nga gipabakwit ang pipila ka mga lumolupyo sa barangay Paknaan nga naapektuhan sa baha. Dungan usab niining maong mga katalagman dinhi, grabe usab nga baha ang nasinati didto sa pipila ka bahin sa Mindanao. Gilunupan ang kinapusuran sa Cagayan de Oro City ingon man ang pipila ka bahin sa Bukidnon.
Nganong nahitabo man kini? Natural calamities tuod kini apan kini gumikan sa binuhatan sa katawhan. Gumikan kini sa abuso sa katawhan sa atong kinaiyahan. Sumala og gi-unsa pagpasipala ug panamastamas ang atong kabukiran. Dagko na kaayo ang developments. Gipamutol ang mga kahoy ug gitabas ang kabukiran kay gihimong mga subdivision. Ang nga sapa gikubkob kay gipamaligya ang graba ug bas. Mao nay gi-ingon nga kon masuko na ang kinaiyahan.