DAGHAN kining klase sa pangisda, ma-legal man o illegal. Kaniadto okey ra kining uban nga klase kay gitugutan man. Apan human masuta nga ang uban makadaot sa mga produkto sa kadagatan, gidili na. Ang mga local government unit mipasar na og mga ordinansa nga nag-dili sa pagpangisda gamit ang pamaagi nga makadaot sa mga produkto sa kadagatan.
Sama aning baling. Ang baling matang kini siya sa pukot nga dako kaayo apan gagmay og mga mata. Butangan kini siya og mga gagmay’ng puthaw aron mo-unlod ang pukot. Anha na siya ilad-lad pipila ka metros sa baybayon kon adunay dout sa mga isda. I-sirkulo o ilibot na sa dout sa mga isda gamit ang pumpboat o dakong sakayan nga de makina. Sa oras nga maladlad na ang pukot, birahon kini sa mga tawo sa baybayon. Ang tanang maagian niana, hapay gyud kay gumikan sa mga puthaw nga gibutang sa pukot, misaro man ang pukot sa bas. Unya ang gagmay’ng isda maapil og sulod sa pukot kay gagmay man og mga mata. Ang mga tawo nga motabang sa pagbira sa pukot sa daplin sa dagat o baybayon, hatagan og bahin sa makuha nga mga isda.
Makadaot gyud na hinoon ang baling kay maharos man ang tanang sea corals nga naagian sa pukot. Mao nga gidili na siya. Apan dili sa Cordova. Daghan pa kuno kaayo ang migamit ning maong matang sa pangisda. Aduna kitay nadawat nga reklamo kabahin niini. Mihangyo lang nga dili magpa-ila ang nagsuwat.
Dear Sir Bobby,
‘This is all about sa mga mamalingay. Niadtong nagpadala ko og e-mail nimo, gipamadlong diha diha dayon ang mga mamalingay. Apan karon, mura na man sila og ni gara. Ang sa una nga dagkong sakayan ang gamiton sa pagpamaling, karon gagmay na lang ug gabii na kon mo adto sa dagat aron dili mailhan. Ang dakpon ra man gud kay ang baling, ug dili ang namaling. Kon mahimo lang unta nga para masugpo na ang panagat nga baling, dakpon unta asta ang mga manindahay sa isda nga kinuha sa baling, parehas sa paagi sa pagdakop nila sa mga manindahay sa dynamite fishing, aron lang gyud masunpo na ang baling. Dayag kaayo ang pagpamaligya diri sa Cordova ang mga kuha gikan sa baling. Ang mga mamumukot kay ipang-uli ang mga gagmayng isda aron managko, apan ang baling, wala’y pasaylo.’
‘Ang mga taga Cordova kay nagpasalamat sa daghang mga kompanya, mga eskuwelahan ug uban pang mga organisasyon nga nianhi sa Cordova aron lang sa pagpanananom og mangroves. But their efforts were all wasted. Linibo ka mga mangroves ang natanom ug gigastuan, apan tungod sa baling, upat na ka area nga gitamnan og mangroves ang nanga opaw, nga bisag usa lang unta nga makita, wala na jud. Gihurot na tanan og bira sa baling. Ang paborito nako nga kaligo-an sa dagat nga naay daghang maanindot nga corals, karon kay balas nalang. I hope imo kining paminawn ug ipa-mata sa kadagkuan nga ang kalikupan, anam anam nag namatay.
(Maayo unta og maaksiyonan kini sa atong mga opisyal sa lungsod o ba kaha sa Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR). (bobby@sunstar.com.ph)