GIANGKON sa mga bag-ong nabalhin nga mga pulis gikan sa probinsya sa Maguindanao nga nabag-uhan sila sa Southern Mindanao.
Sa probinsya sa Davao del Sur gipangdestino ang 12 ka mga lalaki ug upat ka babayeng pulis human gipanghulipan ang kapulisan sa Maguindanao.
Usa sa mga nabalhin nga pulis nga gitago ang ngan, mitug-an sa Sun.Star Superbalita nga hinay-hinay pa siyang nag-adjust sa iyang kaugalingon tungod sa bag-ong kultura nga iyang nasudlan sama na lamang sa mga pagkaon ug uban pa.
Apan, nasuta nga aduna diay kini heart failure nga gipamati sa iyang kalawasan.
"Kung wa lang ko nabalhin mag-apply naman unta ko og retirement," pung niini kinsa 22-anyos na sa serbisyo.
"Gani di na gani nako ma-klaro ang tawo sa layo pero ingon ani man gyud basta naa ta sa serbisyo," matud sa pulis.
Giangkon sab niya nga lisod alang kanila nga mahilayo sa pamilya sanglit naandan na nila nga makauli dayon sa ilang bay ugaling mahuman sa ilang trabaho.
Pulis nga bata sa pulitiko
Aminado ang nahisgutang pulis nga pipila sa iyang mga kauban gihimong "bata-bata" sa mga dagkong pulitiko sa ilang lugar.
"Kuhaon man gud sila as security escort," hamubong pahayag niini kinsa nagdumili sa paghingan sa maong pulitiko.
Gitataw sab niya nga adunay daghang sibilyan sa ilang lugar nga nagsalig og mga pulitiko ug hawod kaayo ilabi na kung sitahon sa pulis.
"Daghan man gud sibilyan didto ang isog kaayo kay naa'y gisaligan," dason niya kinsa nibalibad nga silang mga pulis maoy gikahadlukan sa mga sibilyan sigun sa niguwang mga hungihong.
Alang niya, mas maayo ang sitwasyon sa kahapsay'g kalinaw dinhi sa rehiyon ilabi na sa Davao del Sur sanglit mga sakop lang sa rebeldeng New People's Army ang ilang kaaway.
"Lahi didto kay daghan ang sama sa Moro Islamic Liberation Front ug Moro National Liberation Front lost command," pung niya.
Nasuta nga gawas sa mga kaaway, aduna sab daghang dagko nga drug dealers sa dapit.
Apan, nidumili kini sa paghatag og komentaryo dihang gipangutana kung aduna silay nadakpan.
Gikahadlukan ang Ampatuan
Giangkon sab sa pulis nga gikahadlukan na sa ilang lugar ang pamilyang Ampatuan ug way ni bisan kinsa nga basta makaduol kanila.
Bisan ang laing pulis nga nahinabi sa Superbalita, tunok alang sa kapulisan sa Maguindanao ang apilyedong Ampatuan.
Gikan ang laing pulis nga nahinabi sa chief of staff sa buhatan sa 1506th Provincial Mobile Group.
Matod niya nga sa iyang 12 ka tuig nga pagpanerbisyo, wa pa siya makadungog nga adunay nagreklamo ngadto sa mga buhatan sa kapulisan batok sa pamilyang Ampatuan.
Apan lahi ang pahayag niini sa relasyon sa sibilyan ug pulis sa Maguindanao.
"Marami man din sibilyan ang takot sa mga pulis di pareho dito na friendly sila sa mga pulis," matod niya.
Kalainan sa serbisyo
Matod sa ikaduhang pulis nga nahinabi nga gikan sa Camp Catitipan, giayo na sila pagtrato ni PNP Regional Director Atty. Pedro Tango.
"Istrikto man dito in terms of duty kailangan duty at naka-snappy talaga," matod niya.
"As I have observed dapat yung prescribed uniform talaga ang suot namin," niya pa.
Gitataw niya nga lahi sab ang panerbisyo sa mga babayeng pulis didto sa Maguindanao sanglit magsugod kini gikan alas 8 sa buntag ug hangtod lang alas 5 sa hapon gikan adlawng Lunes hangtod Biyernes ug wa na'y babayeng pulis nga mag-duty panahon sa kagabhion.
Bisan nabag-uhan siya sa kalit nga pagkabuwag ngadto sa 10 ug 11 anyos niyang anak nga nahibilin didto sa Maguindanao, gipasalig niining maandan ra niya ang kalainan sa lugar samtang nadestino kini didto sa lungsod sa Magsaysay, Davao del Sur.
Giangkon sab sa pulis nga di gyud kalikayan nga adunay mga kauban nilang nahimong "bata-bata" sa mga dagkong pulitiko sa dapit sukad niadtong tuig 2007.
Hinuon, matod niya nga na-obserbahan niya nga talagsa ra kaayo ang modangop sa pagpangayo og tabang sa kapulisan dinhi sa lugar.
"Although andiyan pa rin yung kaba kasi wala kang kilala, pero nakita ko na walang problema kasi walang gulo," ni Bilalang.
Gikanayon niya nga di kalikayang way tarong nga uniporme ang ubang kauban ug pughaw na kini sanglit karaan na kaayo sa ilang panerbisyo ug ang uban gikan pa sa pagka-Philippine Constabulary (PC).
Disiplinado nga mga pulis
Samtang didto sa lungsod sa Matanao, Davao del Sur, nadestino sab ang duha ka mga babayeng pulis nga sila si PO1 Reena Quitor ug PO1 Zoraida Partig Kuda.
Apan, ang ilang hepe nga si Insp. Melgrace Driz lang ang nahinabi sa Superbalita, kinsa nagkanayon sab nga nabag-uhan gyud ang iyang bag-ong sakop.
"Doon kasi sa lugar nila hindi lang masyadong strict and properly implemented ang tamang bihis pero aware sila sa lahat ng transformation," pung ni Driz.
Matod ni Driz giangkon kaniya sa duha ka mga policewomen nga dili kaayo istrikto ang pagsipot sa ilang matag duty didto sa Maguindanao.
Apan pung sa hepe nga andam mosunod sa bisan unsang patakaran sa kapulisan sa rehiyon ang mga kaubanan gikan sa probinsiya sa Maguindanao.