ding batwin ilang sampaga ning banwa
ding sampaga ilang batwin ning ‘ardin
ding batwin at ding sampaga
tutu lang dakal
ika metung ka mung sampaga
ning pusu ku
metung ka mung batwin ning kaladwa ku
uling ika mung palsintan ku
ding sampaga at batwin tutu lang dakal
at ditak la mung bagya
king lugud ku keka
nung ing lugud bibilangan mu sa.
- Amado M. Yuzon,
Dake ning “Palsintan Da Ka”,
Eneru 21, 1933
Inyang minuna, mangarana la pa o mamanikan ding kalalakyan patse maslag ya ing bulan karing bale ding palsintan bang makapaglolo la. Magdala lang sampaga o neng kai pamangan (suklati, maralas) bang iyampang king paglolwan at pati na karing katubale na.
Paulit-ulit at pabalik-balik lang mangarana ampong mamanikan bayu de akwa ing mayumung “wa” ning babai o pati na ring pengari na nung sakali mang apatangwanan de. Ita ing awsan dang pamanyawad gamat. E mu kabud ing babai ing paglolwan nung e pati na pengari na’t kapatad o pati na kamaganak.
Atin pang amanwan dang pamanyuyu o suyu ning maglolo at neng kai, kayabe la reng kamaganak na naman keng suyu. Panyaklu da la ring kababaynan, pangutud da lang panangab, paglinis da lang mula at pagdala da lang pamangan.
Maragul a pamiyaliwa ing paralan ning pamaglolo o pamipaglolo king panaun ayni lalu na karing Kapampangan. Iti nung yambing karing mengalbas a pulumbanwa pa mu. E ta na pakarayu, mekad ini pang milabas a pulumbanwa.
Kanita, ala pa o nung atin man, ditak la pamung “cellphones”. Ngeni balang metung atin na o nung atin mang ala pa – abilang ta la karing taliri tamu. Keng mung cellphone makapaglolo at makadakap na la ring maglolo.
Kanita, sulat mu ing pekamabilis a paralan bang apayabut ing buri nang sabyan ning metung a maglolo. Neng kai pamo papampan o sasalikut da pa ing lagyu ring maglolo. Gagamit lang talipampan o “pseudonym”.
Ating payabut da mu karing aliwa; ating parala da agyang karing pati pati – kanu; ating parala o padalan da king koreu; ding aliwa payanyud da la karing boti; ating babasibas da la mu reng sulat a makapabalut keng batu at inyang miyusu ing “telegram” ding RCPI, PT&T at nanu-nanu pa –“telegram” naman.
Pati sampaga at manika, malyari nang parala kanita. Ngeni, SMS, MMS o Bluetooth na. Oneng ati na namang email. Atin na naman Friendster, FaceBook, Twitter at nanu-nanu pa. Inya lakwas mabilis ing pamikilala at pamipaglolo ngeni kesa kanita. Mekad mag-webcam la pa keng Yahoo Messenger o Skype. E mu ita, atin mu naman kasing mipamakit nanu-nanu keng webcam. Balu yu na ita mekad.
Ating mipaglolo mu keng Facebook o Friendster at ngeni miyasawa na la. Antita kabilis. Mu pin, mekad antita la naman kabilis mikawani uling keraklan ing papakit da mu keng internet ita mung masanting o malagu rang pangatau at mekad kapamiraytan mu ing papalto o pasilip da.
Mapalyaring me-“photoshop” la pa larawan o pictures a papalwal da Karin subali pa keng me-“liposuction” la pa o pepa-“plastic surgery”.
Ken mung cellphone malyari na la namang mikit pasalikut ding mipaglolo. Agyang kapitangan bengi o nanu mang oras malyari lang mikit bang gawa king buri da. Agyang pamag-pusitara saguli mu uling eno mangaylangan “tete” o “bugo” bang makapisabi nung nukarin, makananu o kapilan la magpusitara o tumakas. Kasaplalan o pamanurung kaya iti?
***
Ambag kapusungan nang pasibayung JC G. Mendoza ning Canoga Park, California, USA:
Ing MAGLOLO at ing KAKATWANGANAN.
Ating metung a lalaking memanikan keng kayang bata, oneng ing tata na ning babae ene buri ing lalaki, ambis nanu gawan na ba lang e mika balausnan. Pegsabyan ne ning tata ing maglolo keng anak na, "O, Mario, nung buri meng akwa ing anak ku, dapat sambutan mu ku keng inuman ngana." O, sige pu", ngana ning maglolo.
Antimanu sinali yang 20 boti ning kwatru kantus ing tata, ba’da nang aumpisan ing inum. "Tara itu, tsa-pulu katang bote, keta katang lele ning ilug", ngana ning tata. Karas da keng lele ilug, bayu da umpisan ing karelang laban o singka-sikan inum, sebyanan ne ning tata ing lalaki, "Basta ing minunang melasing mesambut ne, anggang manyuka mu e magsilbi", ngana ning tata. "Ala pung problema ngana ning lalaki.
Kayari ing adwang oras, meka tsa-syam nong boti at pareu nong malasing, oneng alang bisang paysambut karela. Kitnan neng Mario ing tata,"Tata pwede pung kawe kening ilug yo? Lupa ya pu kasing marimla ing danum na, medyu malisangan pu kasi keti kekayu", ngana. "Ay uwa naman, ngana ning tata. Malinis ya pa danum yan agyang aku ken ku susungab potang malisangan ku."
Tambing yang sinungab ing maglolo keng ilug nyayta kayalto na ning buntuk na mengapanyuka ya. "Ay, taknidu mo mesambut ka", ngana ning Tata. "Ay ali pu, pepaynuman daku naman pu kasi keng lalam danum", nganang Mario. "E yu naman pu sinabi kanaku, atin mu naman palang miminum lalam ning ilug yu", ngana keng tata. "A, mekalusut ya" ngana ning tata. Agnan sinungab ya naman keng ilug. Inyang ka-sungab na minuna ya buntuk karetang balbal a boti ampong adobi keng lalam danum at mengaspak ya buntuk.
Inyang kayalto na ning buntuk na katmu yang daya at sinabi na kang Mario, "O, taksyapu mo, mipamalu-palu no pala karin, emu pa sinabi kaku" nganang makanyan! WAKAS.
Maligayang kebaytan keka, Johnnef Christopher G. Mendoza – ngening ka-9 ning Eneru! Bala kapilan pa inyang mag-shooting kata at pati na inyang mangalati ko pamu.
***
Nung nanu man ing mali king Kapisik ayni, agkatan da kayung paralang sisti o pamitulid. Malyari kang magparalang sulat o mambag kawatasan, kapusungan, balita, munikala o sisti. Parala mu kabud o iyaus king kek’ong talasuyung talasulat king text o cp: 0919-6940-224 o king email: garciakragi@yahoo.com. Ipisik me, abe!!!