Rudy L. Pescante
Bogo City, Cebu
SAYO sa buntag maoy namatngunan ni Tonyo ang nag-ugtak niyang mga pis-ang himungaan sa nataran.
“May banog na sab tingali,” matod niya sa iyang kaugalingon dayong bangon samtang ang asawa niyang si Aida mayo pang pagkahinanok nga naglukob sa habol. Ulo ra niini maoy migimaw.
Didto sa silong namasok ang mga manok lakip ang mga himungaang pis-an nga nagsigeg putak-putak. Mipungko si Tonyo ug giihap ang mga piso nga nagkatag sa silong. Nadagitan na sab og usa.
Mao nga humanon niyag dali karon ang lit-ag nga nasugdan niyag buhat kagabii. Adto niya kini ibutang sa dakong kahoy sa antipolo kilid sa iyang giumang yuta nga ila sa mga ginikanan ni Aida, sila si Tay Milio ug Nay Miyang. Nabanwa man god kini, gilibutan sa gagmayng kakahuyan kilid sa nag-agos nga sapa.
Nakakita siya nga adto magpaulian ang banog gikang makadagit og piso.
“Unsaon man nimo na, Nyot?” nangutana si Aida nga diha sa iyang luyo.
Milingi si Tonyo ug maoy nasugat sa iyang panan-aw ang nabantang nga dughan nga way bra. Nipis nga blawos ang gisul-ob niini. Nagtindog kini sa may pultahan. Nakapanglad-ok sa hilom si Tonyo nga nagtan-aw kang Aida nga mora lag wa pa gyud maunsaay sa tulo nila ka tuig nga panagpuyo.
“Lit-ag sa banog nga nagsigeg panagit sa atong mga piso,” daling tubag ni Tonyo nga mibalik sa giatiman niyang buhat.
NIANANG pagkahapon dihang talisalop na ang adlaw gikuha ni Tonyo ang kabaw niyang gatasan nga gitugway sa bakanteng luna daplin sa nanglabong niyang kamaisan.
Wa sa ilang balay ang iyang asawa niadtong higayuna kay niadto kini sa ilang Tay Milio aron moduaw kang Peter, kinamaguwangan nilang anak nga gipangayo sa iyang mga ugangan sibling hulip kuno ni Aida. Bugtong anak man god si Aida. Matag pauli ni Aida sa ila magkinagang sa mga dalang prutas sama sa hinog nga mangga ug dunay higayon nga dala niini ang saging kardaba.
Usahay kuyogan siya ni Melinda, manghod ni Gardo nga usa ka ulitawong guwang nga silingan nilang Tay Milio. Usa ka higayon dihang gipangutana ni Tonyo si Aida nganong nahakuyog si Melinda sa iyang pagpauli, nitubag ang iyang asawa nga ilang Gardo ang saging kardaba. Kon moadto sa ilang Tay Milio si Aida kasagaran mahiuli kini ngitngit na.
Nahinumdoman ni Tonyo nganong naasawa niya si Aida. Klasmet kini niya sa hayiskol. Nagkauyab sila. Apan nagsabak si Aida sa dayon na nilang gradwar, mao nga napugos sila sa pagpakasal nga napuno sa kasaba sa ilang isigka ginikanan.
Kay di man kaayo layo ang antipolo sa gitugwayan sa kabaw, nakahunahuna siya sa paglili sa lit-ag. Mihinay siyag suot sa naglabong nga mga bugang paingon sa hawan duol sa antipolo.
Naninguha siya nga dili makahimog kasikas. Mikamang siya ug naninguhang makalili sa lit-ag. Nahadlok siyang makabuhi ang banog nga makuha sa iyang lit-ag. Apan sa dihang duol na siya sa gibutangan sa lit-ag may nadungog siyang mga pinugngang tingog, ila sa lalake ug babaye. Nagduda siyang gikawat nila ang nakuha sa iyang lit-ag.
Naningkag pagsamot ang daang tangkag niyang mga dunggan. Giwiwi ang nagbabag nga mga kahoy-kahoy sa iyang atubangan ug uban pang sagbot nga nakasalipod sa iyang panan-aw. Mikalit pagsilaob ang nagkayo niyang kalagot sa iyang nakita. Si Aida iyang nakita nga migakos kang Gardo.
Dili banog ang nakuha sa iyang lit-ag. Ug miulbo ang bulkan sa iyang kasuko. Ingon sa kalit nga naglipak ang tibuok kalibutan.
Ug buot niyang masunog na lang siya sa kilat ug maagbon tipon sa yuta ug maanod sa sapa paingon sa dagat. (KATAPUSAN)