"ING amanu ya pin ing kaladwa ning balang metung a lipi at balangkas ning balang kalinangan. Ya ing tandang pikilanlan ning metung a balayan at yang aske ning karelang belwa't kebyasnan." - Mansuli, Kalatas ning "MAWLI": Ing Palage
Dakal a pipagaralan kilub na ning kekatang Lalawigan Kapampangan ding e mu kabud kakalingwan de't e paulagan ing Amanung Siswan, at ing pagamit da Tagalug at English mu, nung e babawal de pa ing Kapampangan a magamit kilub ding piapagaralan da anting amanung pamitalamitan. Iti maka-laganas e mu karing kalungsuran nung e pati na karing lati-lating balen, baranggay at puruk.
Anting bunga niti, dakal na la ngeni at parakal na lang parakal ding kayanakang Kapampangan ding e na byasang mangapampangan o magsalita king sarili dang amanung Kapampangan. Kesa deti sanang pipagaralan at ding talaturu't mamuntukan ila ring manimunu bang palabungan ya ing Kapampangan, ila pa ring maging manibala king pamangalingwan kaniti at lakwas makalungkut king pangamate na ning sarili dang amanu.
Mekad gagamitan de pa iti anting kasangkapan king kaparatutan da.
Papalto da ing ila magmasabal la king Amanung Siswan kapamilatan ning pamipatigtig karing Dalit Kapampangan - o basultu, kundiman at polosa o king pamigale kawatasan, "crissotan" o sapatsa - karing pamikatagun a kaylangan dang ipakit karing aliwa ing magmalasakit la naman king Kapampangan. Dapot king kamatutwanan mu - makiki-anti la mu.
Ing makatuki, ambag neng Mrs. Rowena T. Quiambao, metung a Puntalaturu king malaut a pipagaralan Tarik Suliman High School king Masantul. Yang manibala king pipagaralang e mu ing palabungan de ing Kapampangan nung e munye la pang pagasa karing mekad angga ngeni kalat-kalat la mu sana't alang panayang maslag a payntungul ding keraklang kayanakan nung e ya mu mibuklat iti:
"Ing pamagaral o education kakabus ne ing tau king panga-alipan na keng kamangmangan, kelang pakyalam, at kakalulwan."
Iti ya ing kapanwalan na ning Matas a Pipagaralan ning Tarik Suliman ning Mawli Masantul. Kaniting kapanwalan, ding anak a magaral miyu-ubug la pangatau, aliwa mu dikil king pamagaral o academic a dake nung e kareng aliwang bage makapatungkul king karelang bye.
King Tarik Suliman High School (TSHS), ing metung a ukyan (program) pamparagdag king balangkas pamanuru o curriculum ning Social Studies o Araling Panlipunan - king pamanurung Kasaysayang Lokal (Kasalo) o amlat (history) ning Kapampangan, yapin ing ukyan a makaparikil king pamaglugud king Amanung Siswan. Ing TSHS metung ya kareng pipagaralan a maki-pamipaulaga king Amanung Kapampangan.
Ding anak e la mibabawalan magsalitang Kapampangan. Papagsalitan lang amanung English kareng tangka o assigment king Filipino, Araling Panlipunan at Edukasyon sa Pagpapahalaga. Dapot kareng karelang pangkaraniwan at pamakitau at pamakitalamitam kareng kapagaral (classmates) at kareng talaturu (teachers), ing Kapampangan yang karelang gagamitan.
Ing pipagaralan atin ya naman metung a silid a awsan ming Balangkas Kalinangan. Keti mayayakit la reng kasangkapan king Mawli mengari king bangka, kitig, salakab at dakal pang aliwa. Atsu la naman keng silid ding miyayaliwang babasan, pipasyagan at aklat king Kapampangan. Keni damdaman la rin ding Dalit Kapampangan kabang durundungan la ring aklat at babasan. King pamaglub da ring anak o ding dalo king silid lagablab ing lugud king Mawli at king Kapampangan.
King "school calendar" makayabe ya ing "Aldo ning Kapampangan". Iti pagmasusyan ya neng a-12 ya ing Disyembri balang banwa. Ding anak magdalit at gagale lang Kawatasang Kapampangan. King kapamilatan ning ukyan apapaulagan da reng anak ing Kalinangang Kapampangan at abubulalag da ing karelang pamanigtigan at pamangale kawatasan king Kapampangan. Gaganakan ya naman king aldo ning Kapampangan i Rajah Tarik Suliman, ing bayaning Kapampangan nung kaninu ya mipalagyu iting pipagaralan.
Ding anak a magaral atin la namang organization o aguman a pepalagywan dang "Aguman Mawli". Ding mamuntukan (officials) at kayagum (members) ilang manibala kareng ukyan at tangka da reng magaral at ning pipagaralan para king pamipalaganap king pamipaulaga king Amanung Siswan - ing kaluguran tamung Kapampangan. Ding kayagum ning Aguman Mawli kambe ning karelang Talaturung manantabe ilang mumutak at magbalak tangka nung makananu reng palaganasan ing pamaglugud king Kapampangan.
Ding talaturu at puntalaturu makiyabe la naman kareng Aguman Kapampangan para kareng talaturu at talapanaliksik. Memakyabe na la naman kareng lupung pamanigaral (seminar) at (laguma) conference a makaparikil king Kapampangan. Ding memakyabe kareng seminar dinake da na kareng aliwang talaturu ing karelang abalu dikill king ulaga ning Amanung Siswan. Mika "in-service training" la naman kanita ring talaturu dikil king bye nang Rajah Tarik Suliman ban'ting upayang akilala reng lubus.
King kapamilatan ning pamagaral, malyari ta lang akabus ding kekatang anak a magaral king pangayalipan da keng kalinangang mangalingwan king sariling kalinangan, aturwanan ta lang luguran de ing kalinangan, amanu, kabalen at lalawigang KAPAMPANGAN. Iti adake na sana ning Tarik Suliman High School kareng aliwa pang pipagaralan keng Masantul at kalapit balen at king mabilug a Kapampangan.
- Rowena T. Quiambao, Puntalaturu, Matas a Pipagaralan ning Tarik Suliman, Barangay Sagrada Familia, Balen Masantul, Lalawigan ning Kapampangan
***
Dakal a salamat karing talapamasa ning Kapisik a peparalang makapakde amanu dikil king milabas a paksa ketang metung a Duminggu - Armando "Bert o Tugak Batan" Bansil, Aida Tanglao pati na ing minambag pamibule-bile ngeni i Puntalaturu Rowena T. Quiambao. Mipakde ku at miragdag ku pu belwan. Lwid kayu ngan!
***
Nung nanu man ing mali king Kapisik ayni, agkatan da kayung paralang sisti o pamitulid. Malyari kang magparalang sulat o mambag kawatasan, kapusungan, balita, munikala o sisti. Parala mu kabud o iyaus king kek'ong talasuyung talasulat king text o cp: 0919-6940-224 o king email: garciakragi@yahoo.com. Ipisik me, abe!!!