DAKAL na lang bubungit at daraing keng malilyaring banwa-banwa namung garapal a pamamasa neng pyesta Apalit. Dakal na lang mimwa. Deni pu reng e misusugang mapilan a akalap ning Kapisik a sakit lub da reng dinalan o mekipamyesta king balen nang Apung Iru:
#ApalitMayorPeterCNucom
“Dakal ku a-realize ngening megbyahe kung kapyestan Apalit uli na ning seminar.
Ing gang bage atin limitasyun. Istu pa ba ing tradisyun a makapamasa kang kalupa mu, makapandilu ka, makapamulus kang metung a timbang danum, masaya ka? Pwede na ka man magsaya a e makaperwisyung tawu. Ena naman sinabing Apung Iru a basan me ing kalupa mung tawu anggat e mandilu keng basa, eme patugutan.
Wa man, eka pwedeng mimwa sabi da pin, oneng sosobra naman mo ata?
Walwal keni, inum keta, terak keta. Ikwa na pa pin mesira ning payung ku kasi katakap ku na, (uling ala kung choice) pero inagut de pa para mu makapamasa. E masusubuk ing faith mu king bilang da reng abasa mung tawu. Wa. Apaliteno ku, pero ating mali, sosobra, e ustu, gang kutnan ye pa i Apung Iru.
Istung mimwa ka, kj ka ada pa kanita e. Pero depende naman pu siguru keng sitwasyun. Ala naku man din sarili kung saken bakanta enaku magcommute namu. Megkataun mu pung atin meeting. Pero ikit kula deng Apalitenos a aliwa nung makananu la kalulung keng makanyan. Sosobra. Mali.”
~Cherrylene
“Kaperwisyuan ing mararapat. Ita pin pu kanung siping bale ing siping dang jeep anak lang mangalati ding pemasa da. Ena la melunus unabis. Eda balu na posible lang magkasakit reting anak? Bage eda na isipan ita. Ing kababawan a kaligayahan da yang isipan da pu e.
Kaya gang kaburi kung makipamyesta, ali na. Medala ku two years ago makanyan mu naman. Makasara no awang ning jeep sinira do pa. Take note 29th din kanita. Makalungkut. Atin talagang mali. Sana abasa de ini ding dapat makabasa ban magbaba no man ordinansa about keni. Kasi ditak nalang matutula, dakal nong mimimwa pauli ning makanyan.”
~ Mylene
“Ing anak ko nandin ypa 4 medismiss skul, hangga ngeni alayu pa bale. Meg text ya pin mabasa ne malan pti books and notebooks kilub bag mbasa kanu. Buri me man dakitan, eka misulung king traffic pauli da reng mamasa. Nya cguru e mamasensu ing Pilipinas, pauli ning hanggang ngeni dkal e mkatud king akagisnan a kaugalian. How sad! Nanung klasing mentalidad atin la reng aliwang tao?”
~ Rhouennce
“Ayalala ku last yr ibat ke po sinimba sake nakmi jip para muli na pinara de ing jip tas sinake ya ing lalaki para tugtog na kaku itang metung atimbang danum sabi ku alipo kase mipawas kupo at ing gulud ku mabasa ne king pawas pota po mapsmu ku enaku din pekiramdaman at talaga sinabug na kaku ing metung a timbang danum ..sana itang king dalan na eda na gagawan kareta ng lele ilog karin nala basaan banda kapalangan talaga basaan na pero itang king high way na sana pabawal na ng mayor Peter Nucom para poh midinan ng kaunlaran tamu taga apalit ..minsan po malasing lapa tas itugtug dapa danum marinat pa poh.
~Janet
“Kalupa mi,ali kami pa makauli Bulacan kc panayan mila pa mayari ding mamasa king dalan uling atin ku adwang anak a poprotektahan. Ala lang marine ding taung mamasa eh. Sobra nala. Ali nman i San Juan Bautista ing patron tamu,i San Pedro. Ali yaba malino ita?”
~ Edlene
***
Ing pung pyesta pamagsaya. Nung masososra na la deng makipamyesta, e na pu makatula ita. Sana naman pu, gawa lang pamagbayu bang e na la mimwa deng dakal a lalabas Apalit neng pyesta kekayu. E ta na pu manayang ating mabating a bye pauli namu ning makanyan.
***
Dake Talabaldugan:
dalaga¹ – (palagyu) binibini, babaing alang asawa. English – maiden, unmarried lady. Alimbawa king pamangamit: “Dakal lang mamanikan keng anak nang dalagang Pentung agya mang e ya maralas titipang bale.”
dalaga² – (panguri) dalise pangababai, e pa metagin pangababai. English – chaste, virgin. Alimbawa king pamangamit: “Malagad na lang tutu ngeni reng babaing magkyasawang dalaga la pa.”
dalagita – (palagyu) dalaginding, anak pa o babaing bayu pa mung magdalaga. English – term for the young maiden. Alimbawa king pamangamit: “E ya pa byasang mangimut a malingatngat ing dalagita at e na pa alako ing gawi na king kayanakan na.”
dalagambukid – (palagyu) asan a malutu-lutu. English – red snapper, denticulated caesio fish, also known as lapas. Alimbawa king pamangamit: “Gawi da lang yulam at titiltil keng kamatis deng dalagambukid keng kamatis ating metadtad a sagiwang manga ketang barangay mi.”
dalampáng – (palagyu) kasku, bangkang gagalauran/pangbaliwas. English – large row-boat usually used in delivering goods from one town to another through rivers. Alimbawa king pamangamit: “Sadya kanu, ngra deng mangatwa, dakal lang dalampang a dadaung king palengking luma karin king Paroba.”
***
PAMANGAPAMPANGAN: Kasebyan kekatamung Kapampangan ing “anti ya/la mo waring mibulus a itik”. Mangabalgugan iting pauli ning maragul a sangkan at e la mika-kalayan king malambat a panaun, ating taung kalwal dang bigla keng nung nanu man ing sadyang pikulungan da—tutung kulungan man o pangasukul ning isip o panamdam da. Mapalyaring mapilan karela, malambat lang magkumwaring maganaka la dapot atin la palang kamulangan a sasalikut. Alimbawa: “Anti ya mo waring mibulus a itik i Osang, pilan pamung aldo kayari na keng pamagaral tambing-tambing atin neng tau.”
***
PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.