Nadela: Edukasyon para sa tanan
PIPILA na ka dekada ang nakalabay gilusad sa gobyerno ang programa nga naghatag og kahigayonan sa tanang kabataan nga maeskwela diha mismo sa ilang kaugalingong tugkaran.
Ang programa nga nagpadayon pa hangtod karon nagtinguha sa pagsulbad sa komon kaayo nga problema sa kakuwang sa eskwelahan sa hilit nga dapit ilabi na ngadto sa kabukiran.
Mao nga nanurok kining gitawag nga Integrated School sa Department of Education (DepEd).
Ang tumong niini mao ang pagpa duol sa mga eskwelahan ilabi na sa high school sa mga hilit nga dapit.
Mao nga makita nato karon nga ang mga elementary school gikalohaan na ug mga high school.
Nagsugod ang maong programa sa panahon sa administrasyon ni kanhi Presidente Fidel Ramos. Ubos sa maong programa angbtukoron nga mga eskwelahan abagan sa nasodnon og lokal nga kagamhanan.
Sa ato pa, ang mga munisipyo og city hall moabag sa galastohanan sa pagpabarog sa eskwelahan hangtod na sa operasyon niini.
Dinhi sa dakbayan sa Sugbo di na maihap ang mga Integrated School nga gitukod sa kabukiran.
Santang sa probinsiya taudtaud na sab kini gisigdan pinaagi sa abag sa kapitolyo og sa lokal nga kagamhanan. Sama sa Ginatilan Integrated School nga nahimutang sa Barangay San Roque.
Sa akong pagpakighinabi sa Principal nga si Arturo M. Bendanillo akong nasayran nga sa niaging tuig nagsugod ang operasyon sa Grade 7 og sa niaging Hunyo niabli ang ilang Grade 8.
Matod niya ang operasyon sa duha ka ang ang maoy nitubag sa kahasol nga giantos sa mga tinun-an nga gustong mopadayon sa pagtungha sa high school. Ang pinaka duol nga high school nahimutang sa Guiwanon nga may upat ka kilometro ang gilay-on.
Ang sunod mao ang Salamanca National High School nga may gilay-on nga 12 kilometros.
Tungod sa katukoran sa Ginatilan Integrated School nahimong sayon alang sa mga tinun-an sa omaong dapit sa pagpadayon sa ilang tinguha nga makapadayon sa pagkab-ot og mas taas nga kinaadman. Nipuno si Sir Bendanillo nga sa pagka karon duna silay 686 ka tinun-an sa elementarya, 103 sa Grade 7 og 97 sa Grade 8.
Kini gidumala sa 30 ka mga magtutudlo. Nunot sa kaatukoran sa Ginatilan Integrated School napapas ang Ginatilan Central School nga maoy tinubdan sa daghang doktor, engineers og daghan pang propesyonal nga naglakip sa mga heneral sa Armadong Kusog og sa Philippine National Police.
Ang uban sa mga propesyonal nga naglakip sa mga musikero og seaman ang tua na sa gawas sa nasod nanginabuhi. Sa maong eskwelahan nagbarog ang Gabaldon Building nga natukod niadtong 1924. Pinangulohan ni Mayor Dean Michael Singco matod ni Sir Bendanillo padayon ang pagpalambo sa maong eskwelahan sa tinguha nga sama sa mga propesyonal nga atong gihisgutan sa unahan, duna pay daghan ang maumol subay sa panginahanglan sa nagka high tech nato nga panahon.