”Ing Kakataskatasang Pangatau ning Punbatala, a lakwas dakila
karing sabla, adarasnan Ya kapamilatan ning alang salat a pamagtagulaling.
Bista’t ati Yu king Keyang karinan, Nu man karin ati Yu,
at layun ing segana-gana makadatuk ngan Kaya.”
~ Dalit ning Kakataskatasang Panginwan, Dangka 8, Sunis 22
“Ninu mang miyampang Kanakung ating lugud at tagulaling
a bulung, bulaklak, bunga o danum, tanggapan Ke ya.
O anak nang Kunti, ing sablang daraptan mu, ing sablang kakanan mu,
ing sablang yampang at pamye, pati na ring pamagdimut a daraptan mu,
dapat mung gawan mengaring ampang para Kanaku.
~Dalit ning Kakataskatasang Panginwan, Dangka 9, Sunis 26-27
“Parati mu Kung isipan at magi kang talasuyu Ku. Samban mu Ku
at midaun kang pamigalang Kanaku. Kanita dasnan Mu kung alang kamalyan.
Pangaku Ku keka ini uling ika ing Kanakung pekamakamal a kakaluguran.
Lakwan mo ngan ding sablang kauryan ding kapanyamban at sumuku ka Kanaku.
Ikabus da ka karing sablang kablas ding kasalanan. E ka tatakut.”
~ Dalit ning Kakataskatasang Panginwan, Dangka 18, Sunis 66
***
E ta la sukat lalatyan at tatasan maisip deng bingut at lakwas nang e ta la mumulangan tungkul keng panamdam da. E la malyaring pakitanang kumwa-kumwaring lugud. Nung kuwari mo kaluguran ta la, damdaman da’t damdaman nung tutu iti o ali.
Nung atin kang kinwang aliwang tau bang manese king bingut a anak mu magkasakit yang miratun iti kaya, uling malagad mung tutu ing atin kareng upaan a talapaningat ing ating tutung masabal at lakwas na lugud keng anak tamung bingut a paingat kaya. Masakit isalikut ing kumwaring lugud agyang karen mung bingut o anak a ala pang male, king palage tamu.
Makanyan mu naman ing malilyari nung manupa kang lugud keka. Alimbawa, ating taung pupunta kareng awsan dang Beer Garden kanita o KTV Bars ngeni, bang manigastus kareti o karing babaing lilingun karing baling lulub at mamayad, dapot nanu ing papakit da? Nung magkanu ing lustayan mung salapi king ninu mang babai karin tapatan na iti. Susuklyan da mu ing papakit dang lugud mu naman deng lulub a lalaki karin bang magpalabas pali.
Kareng Spa awsan da anita mu naman. Antita mu ing kamatutwanan keti king yatu. Gamusan me ing gulut ku, gamusan k’ya naman ing gulut mu.E ta na magkumwari pa. Mekad agyang deng aliwang pamisangga, pamipalsinta at pati na pamiyasawa.
Bakit? Kasi, misane ta na keng migagamitan. Business relationship mu bali ing malilyari uling malagad lang tutu reng maki-tune lugud agyang syempre atin mu rin naman. Alimbawa, deng mibata—o’t mikaburi la? Kasi malagu ya ing babai at masanting ya ing lalaki o masalapi ya ing babai at pakakalulu ya mu oneng asne kasanting ing lalaki o baligtad na nita.
Mekad byasa ya ing metung at ing metung masanting ya.
Mangabaldugan a ating sangkan parating makalabwad inya mikakaburi la reng mibata angga na potang miyasawa na la. Oneng e antita ing lugud a makapagpaligaya.
Ing lugud keng Apung Ginu yang sukat muna at kakadwa ing lugud karing aliwa o kaninu man. Nung ala yu ing mumuna, e ya malyaring maging dalise ing kadwa. E tamu malyaring lugud dalise nung e na katamu apadalise pusu ning lugud king Apung Ginu. Kabaligtaran na nita ing malyari.
Kaylangan ing pamagtagulaling at pamagpaubaya king lugud tamu king Apung Ginu bang ing lugud karing aliwa magtagumpe. Ing lugud magi mung makalabwad a kapagnasan nung e makasuglung iti keng lugud tamu king Dyos. At ing kararasan na niti bitasang dalita bisa ta’t e bisa.
***
Dake Talabaldugan:
dálitâ – (palagyu) dusa, sakit, kasakitan, kapibabatan; kalipitan, kakalulwan. English – torment, great suffering (from poverty or misery). Alimbawa king pamangamit: “King kasalungsungan lakwas lang darakal deng pibale-bale daranas dalita kesa karing minunang panaun pauli ning masakit a kabyayan.”
daló¹ – (palagyu) pamanalo/pamandalo, apa, payndalan, salangi. English – visit, drop by, showing up. Alimbawa king pamangamit: “Balang dalo ku keng kanakung palsintan lakwas kung akakit ing keyang legwan.”
daló² – (palagyu) manalo, talapangdalo, talapanapa, manapa. English – visitor, guest, well-wisher, attendees to a banquet or other events.
Alimbawa king pamangamit: “Deng dalo ilang menyambut keng pyalung a basketball king kabalenan.”
dalóm/dalúm – (palagyu) pamanyampang daing king lupung ning katarungan. English – filing of suit against to legalize an accusation, right or wrong. Alimbawa king pamangamit: “Sinampa da na reng liping Pira ing dalum da kareng liping Gintu dikil da king pipapagtaltalan dang pibandyan keng marangle.”
dalus -- pamidalusdalus (panantabe/panguri) dalas-dalas, pabigla-bilga, pirapal, mamirapal. English – rashly, hastily. Alimbawa king pamangamit: “E malyaring idalan keng dalus ing pamagpasya dikil keng pamikakawani ding mikakaluguran o mmipalsinta mu naman.
***
PAMANGAPAMPANGAN: Ngening panaun ning albug, mamaglwal no naman deng pakatangkap a bangkang mengulapu na agyang ala pa mang pabanwa. Deng aliwang mayagap pininturan da na la’t penguskusang gas o grasa bayu pa man dating ing kauran. Deng aliwa mamanabas na lang impung sagin bang gamitan la ring sapwa king pamangawang lamu pati na wewe kwayan bang agmait king pamanakad pati na ing pekalande. Makanyan man, melagad na la reng lamu uling pati sagin mengalagad na la naman pauli ning paritak nang paritak a basal a gabun.
***
PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.