GIPIRMAHAN ni Presidente Rodrigo Duterte sa miaging semana ang Bangsamoro Organic Law (BOL), ang bag-ong ngan sa Bangsamoro Basic Law (BBL), nga magpalig-on pa sa autonomiya sa Muslim Mindanao.
Ang Senado unanimous sa ilang pagratipikar sa BOL niadtong Hulyo 23. Nisunod ang House of Representatives sa pagratipikar sa BOL niadtong Hulyo 24. Gipaabot nga ang BOL maoy magdala og kalinaw ug kalamboan sa Mindanao.
Ang rebelyon sa mga Muslim sa Mindanao mokabat na sa 50 ka tuig tungod sa tumong sa atong mga kaigsuonang Muslim nga mahimong independente ug mobuwag sa Pilipinas. Ang maong rebelyon nikalas nag kapin sa 120,000 ka mga kinabuhi ug nakapugong sa paglambo sa Mindanao, ang “Land of Promise,” yuta sa mga saad.
Ang Moro National Liberation Front (MNLF) ni Chairman Nur Misuari mao ang labing unang pundok sa mga rebelding Muslim nga nipirma og kasabotan alang sa kalinaw tali sa kagamhanan niadtong 1996.
Ang maong kasabotan niresulta sa Autonomous Region for Muslim Mindanao (ARMM) nga gilangkuban sa lima ka mga lalawigan. Apan giila nga pakyas kini ug nitumaw ang laing pundok sa mga rebelding Muslim.
Ang Moro Islamic Liberation Front’s (MILF) mao ang ikaduhang pundok sa mga rebelding Muslim nga nakigsabot-sabot alang sa kalinaw uban sa gobyerno. Si Al Haj Murad Ebrahim, chairman sa MILF, naglaum nga hingpit nga mapatuman ang kasabotan sa kalinaw human nahimong balaod ang BOL.
Matod pa ni Murad nga kon hingpit nga mapatuman sa BOL, i-decommission sa MILF ang ilang mga armadong sakop nga mokabat sa 30,000 ngadto sa 40,000. Ang bana-bana sa Armadong Kusog nagbutang sa mga armadong sakop sa MILF sa 11,000.
Si Murad niingon nga unom sa ilang mga kinadak-ang kampo gihimo na nga mga “productive civilian communities” aron pagtabang sa mga rebelde nga mahibalik sa normal nga panginabuhi.
Tagsa day balaod nga gipanday aron maghatag kalinaw sa usa ka dapit. Mao kini ang BOL. Apan ang wa mahisguti kon asa padung ang mga armas sa MILF. Tingali kon lain na sab kini nga lalisan kay ang termino nga gigamit “decommission” man, sa ato pa di na gamiton. Wa man klaruha sa pag-ingon nga i-surrender ang maong mga armas.
Sa unang panahon, daghang mga rebelding Muslim nga nisurrender sa ilang mga armas bugti sa kantidad nga ibayad sa gobyerno. Pero sumala pa sa mga batid sa kasaysayan sa Mindanao, ang mga gubaong armas ra ang gisurrender. (edbarrita@gmail.com)