TIKAY-ANG na gyud unya ang mga tikasan. Lagmit dili na ta maiwit sa lumba padulong sa kausaban ug kauswagan.
Ay, mokitiw gyud ang kumagko sa atong tiil kon tuohan nato ang ulahing gipadayag sa Comelec (Commission on Election). Andam na kuno nilang barugan ang ilang tulumanon pagpasiugda sa usa ka hapsay ug matinud-anon nga piniliay. Malampuson kuno ang ilang pagbansaybansay alang anang gitawag nga “automated elections.”
Sigon sa pangagpas sa Comelec, wala na kuno’y luna ang katahap kay kasaligan kuno ang teknolohiya sa computerization alang sa pag-ihap sa mga balota. Mosibog na gyud kuno ta lapas sa lihok sa mga umang ug bao. Likay na kuno ta sa kuti kaayong pagsuhid sa tingog sa mga botante nga sagad naanad na og panghuy-ab kabahin sa mga milagro nga mahitabo gikan manirado ang mga presinto.
Aber, tan-awon nato. Manghinaot ta nga dili ta malamba gikan sa gitas-on sa pasalig gikan sa Comelec aron dili mosamot ang atong bulhog nga panan-aw kabahin sa ilang makalibat nga pagpapahigayon sa mga milabay nga piniliay.
Tinuod, dalaygon kaayo kon ang matuod nga kabubut-on sa katawhan mao gyu’y mahagdaw sa Comelec. Apan ang makahuluganon nga piniliay dili lang kutob sa pag-ihap nga wa’y kakulian ug wa’y hinanggaw.
Labing mahinungdanon nga duna’y sarang nga gibug-aton ang tanang masukip sulod sa mga ballot boxes. Ang mahisulat sa balota dili unta bunga sa dunot nga pamaagi sa atong pamulitika. Unta, ang nakab-ot nga hukom sa mga botante pinasikad sa maalamon ug masusihon nga paghashas sa mga kandidato, ug dili lang sigon sa taphaw nga pag-agad sa mga pasundayag—sirko-balintong sa mga pulong, paugnat sa bulsa—atol sa kampanya.
Samtang taas na’g kahimoan ang mga kahimanan sa bag-ong panahon, tugbang ba pod kaha ini ang kaarang ug katakos sa mga botante sa pagpaniid kon kinsa’y angayan sa ilang pagsalig?
Mag-unsa man ang teknolohiya sa pag-ihap sa balota kon barok ug tabaghak gihapon ang mga botante, dali rang gunitan ang ilong ug guyoron sa mga kandidato diha sa langob sa kaburong?
Dinhi sa dakbayan sa Sugbo, gikatahong pasiugdahan unya sa Comelec ang mga tulumanon kabahin sa “voter education.” Giduso na kuno sa Konseho ang Election Reserve Fund nga mokabat og P25 milyunes alang sa usa ka “information drive” diha sa 80 ka mga barangay sa dakbayan.
Hinaot unta maayo’g linugdangan ug dili lang molutaw ang mata’g sinsiyo niining milyunes nga pundo. Hinaot sarang na kini nga makapaukab sa alimpatakan sa mga botante, ug dili motagingting sa kahaw-ang. (geemyko@gmail.com)