Binghay: Bag-ong nakat-unang mga ludabi

SINGKWENTA ka tuig nako sa Sugbo nga maoy akong yutang nadak-an apan daghan pa gihapon ko og mga Bisayang pinulungan nga wa ma-ilhi ug mabagti.

Karon pa ko kabalo nga ang laing tahod sa lolo ug lola ‘uyong ug uyang’ diay unya ang babaye nga parente gitawag og ‘uray’. Mao diay nga kung saputon akong mama kaniadto, dayon og panghadlok namo nga iyang tawgon si Uray Angkay para maoy mohusay. Bag-o lang sab ko nakasabot nga si Angkay iyaan diay ni nako.

Lain sab ang tawag sa edaran nga lalaki ug babaye bisag di paryente ug kaila, ‘iyo ug iya’. Lahi sab ang uyuan ug iyaan nga tiya ug tiyo ang tahod.

Duna sab diay angga ang ikaduha, ikatulo ngadto na sa ika-upat nga mga anak nga babaye ug lalaki. Ang pinakamaguwang nga babaye: ‘Manang’, ang sunod sa kinamaguwangan: ‘manay’, ang ikatulong babaye ‘insi’ ug ang ika-upat o kinamanghuran: ‘mana o manding’.

Kung maguwang sab nga lalaki, ang kinamaguwangan: ‘manong’, ang ika-duha: ‘manoy’, ang ikatulo: ‘ingko’ ug ang ika-upat: ‘mano’.

Kaniadto, mangatawa mi basta makadungog sa pulong nga kamahalan kay mura’g rayna ang dating. Ang pasabot diay ini highness o excellency maong panahon sa fiesta nga dunay koronahan o dunay bisita nga halangdon ug tinahod, ang emcee o master sa seremonyas mogamit ini nga mga pulong pagtawag sa bisita nga dako og posisyon o dunay rangko agi og pagtahod.

Mahimo sang tawgon og tinahod (respected) ug tinamod (esteemed).

Kahibalo ka ba nga ang laing tawag pagtahod sa pari ‘tangba’? Ang atong naandan ug kanunay nga gamiton ang pulong man nga padre. Usahay ininglison ‘father’ aron di kiwaw.

‘Amba’ ang pulong nga gamiton pagtahod sa boss o lalaking taas og posisyon sama sa sir o senor ug ana sab kung babaye (ma’am o madam). Mahimo sab og ‘Ginong’ kung mister, senor/senorito ug ‘Ginang’ kung minyo nga babaye o mrs. o senyora. Apan kung dalaga, ‘Gining’ (miss o senorita)

Ang binisaya sa lady-luming ug ang gentleman-binot.

Kini ang mga bag-ong ludabi nga akong ikatampo. Enjoy!

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph