“Kung wa ko masayop, 5-10 porsiyento sa tanang abot sa mag-uuma ang puwede rang mapalit sa badyet sa NFA.”
NAAY mga kahimtang nga dili nato masabtan. Usa niini mao ang isyu nga nahutdan og bugas ang usa ka nasud nga agrikultural sama sa Pilipinas.
Niadtong niaging semana, nagdeklara ang mga opisyales sa Zamboanga City og “state of calamity” tungod sa kakulang sa bugas. Kung naa man, hastang mahala nga dili makaya sa bulsa sa ordinaryong madlang pipol.
Hasta ang bugas gikan sa National Food Authority (NFA) wa kaabot didto.
Gipasalig sa kadagkoan sa NFA nga adunay saktong suplay sa bugas nga giangkat gikan sa langyaw'ng nasud apan daghan niini wa pa mapanaug gikan sa barko ug gibukbok na. Nakahinumdom hinuon ko sa panahon ni Presidente Marcos nga gitawag nianhing con-con delegate ug judge Doming Carillo ang NFA og “No Food Available” kay di masaligan ug wa makatabang sa katawhan sa pagseguro sa suplay sa bugas sa nasud.
Hangtud karon, mora'g susama gihapon ang isyu nga atoa nang nadungog sa dugay na nga panahon batok sa NFA. Apil niini mao ang kagamay sa pundo aron mopalit sa produkto sa mag-uuma aron maseguro nga dili mapahimuslan sa mga traders o negusyante.
Kung wa ko masayop, 5-10 porsiyento sa tanang abot sa mag-uuma ang puwede rang mapalit sa badyet sa NFA. Buot ipasabot, gunit sa liog gihapon sila sa mga traders ug negusyante sa bugas bisan kung barato kaayo ang ilang pagpalit kay sila man ang may kuwarta nga ikapalit ug ipahulam.
Ang ikaduhang problema mao ang naghitak nga kurapsiyon sa sulod. Daw sirang plaka na ang balita nga gipamalit sa bungutong negusyante ang bugas sa NFA sa barato nga presyo unya isulod sa ilang sako nga may marka nga First Class nga bugas dayon ibaligya nga mahal sa publiko.
Kay kontrolado man sa traders ang suplay, sila ra sab ang makakontrolar sa presyo.
Naay programa ang gobyerno nga “Sangkap Pinoy” o Food Fortification Program nga nagmando nga butangan og Vitamina ug minerales ang bugas tungod sa naglipang nga problema sa “micronutrient deficiency” sa mga bata ug mga babaye nga daw gikalimtan na lang tawon kay dagdag gasto ug mominus kuno ang kita sa mga negysyante.
Ang ikatulo nga problema nga sa panahon pa ni Mampor mao ang nagpadayong smuggling sa bugas. Kining tanan mahitabo tungod kay may kunsabo ang negusyate sa sulod sa NFA ug sa mga ahensiya sa gobyerno.
Nanawagan kaniadto si Atty. Carillo nga bungkagon na ang way pulos nga NFA ni Marcos ug karon subling gipanawagan sa pipila ka senador sa susamang rason ug sa kadako sa utang sa ahensiya.
Panahon na kaha nga bungkagon ang maong ahensiya ug himuong bodegero sa mga traders ang tanang kawani?