“CAN there be responsible mining? There may be. But if we specify the question and contextualize it: Is there responsible mining in the Philippines now? I would give a definite no!”
Kini ang gikabalaka sa usa sa mga lideres sa simbahan, Most Rev. Broderick Pabillo.
Unsa ang gipasabot sa responsableng pagmina? Kini mao ang pagdumala nga makatarunganon.
Sa ato pa, ang mga stakeholder makakuha sa ilang husto ug makigbahin ang kompaniya sa mina, ang gobyerno, ang lokal nga komunidad ug ang umaabot nga kaliwatan.
Kini nga pagmina nga malungtaron, nga ang mga benepisyo dili lang sa mga adunahan apan alang usab sa mga kabus ug sa umaabot nga mga kaliwatan.
Kini ang pagmina nga responsable, nga ang mga kondisyon sa kontrata sundon ug ang mga katungod sa mga nalambigit, ilabi na sa mga kabus ug mga lumad nga katawhan, tahuron ug respetuhon.
Ang responsableng pagmina usab nagpasabot nga ang mga pollution anaa ug ang kinaiyahan tukmang mapabag-o.
Sa unang interview uban sa CNN Pilipinas, miingon ang kanhi sekretarya sa Environment, Regina Paz Lopez, nga iyang prayoridad ang pagsusi sa mga polisiya sa pagmina. Kay diha sa pagmina, siya niangkon, nga usa kini ka hulga sa katalagman sa kinaiyahan, kakabus sa mga tawo, ug hagit sa negusyo.
Siya sab miingon nga ang iyang desisyon nagtumong sa pagpanalipod sa tubig-saluran sa nasud batok sa mga makadaut nga epekto sa pagmina.
Siya miingon nga ang kalaglagan tungod sa iresponsableng pagmina naghulga sa mga tinubdan sa tubig sa tibuok nasud.
Si Lopez miingon nga ang kalamidad nga gipangulohan sa kamatayon sa mga suba ug ang Marcopper trahedya niadtong 1996 sa Marinduque nagpabilin nga usa sa mga kinadak-ang katalagman sa pagmina sa kasaysayan sa nasud.
Siya mipahayag nga delikado sa mga lumulopyo ang pag-inom sa tubig nga kontaminado. Sama sa Boac River, gideklarar isip “biologically dead” kay hangtud karon ang mga isda ug uban pang mga pagkaon diha sa suba nahanaw na.
Huyang ug hinay ang pagpa-implementar sa maong Mining Act. Bisan ang Philippine Act sa 1995 nga balaod, kita misunod sa Canadian, Australia, ingon man usab sa ubang mga nasud.
Ang tanan nga atong gikinahanglan mao ang pagtuman nga anaa diha sa balaod. Kini usa lamang ka butang sa pagbalido ug pagpatuman niini. Kini matud pa ni Louie Sarmiento, ang head sa Philippine Safety and Environment Association.
Ang pagkaylap sa lapad nga kalaglagan sa ekosistema sa pagmina, ang nagbuntaog nga pagpamutol sa mga kahoy, hulaw sa mga kabukiran, ang pagkalot ug paghakot sa mga minerales, ang dakong pagbasol sa pagmabaw sa mga suba, ingon man usab ang pagkadaut sa daplin sa baybayon ug mga dapit nga nakaapekto sa sa produksyon sa agrikultura ug pangisda nga kini maoy hinungdan nga ang mga tawo nag-antos sa tumang kalisud.
Si Sarmiento miingon nga ang responsableng pagmina, kinahanglan nga maki-katawhanon, maki-kinaiyahan ug sa kanunay nagpasabot sa mga benepisyo, dili lang sa komunidad sa pagmina apan sa nasud sa kinatibuk-an.
Ang bugtong responsable nga butang alang sa gobyerno nga buhaton mao ang sa pagdili sa pagmina sa bug-os, siya miingon.
Sa laing bahin, gipunting ni Bishop Pabillo ang pipila ka mga hagit. Una, matud pa niya, nga ang Department of Energy ug Natural Resources (DENR) limitado kaayo sa iyang mga kapasidad sa pag-monitor. Wala kini ang teknolohiya ug ang manpower aron masunod ang pagtuman sa mga kompaniya sa pagmina.
Nga ang balaod nga nagdumala sa pagmina sa nasud, Mining Act 1995, depektuso. Kini mao ang labaw nga pro-negusyo kay sa pro-environment.
Kini wala naghatag og garantiya sa pagpanalipod sa mga tawhanong katungod sa mga lokal nga mga komunidad.
Ang gobyerno ug ang mga lokal nga komunidad dili makakuha sa ilang tukma ug matarung nga bahin gikan sa mga operasyon.
Nga adunay daghang kurapsiyon sa gobyerno karon. Busa, kini walay politikal nga kabubut-on sa pag-monitor ug pagdisiplina sa mga kompaniya sa pagmina.
Modagaya gamhanan nga mga kompaniya ug sa ilang politikanhong mga backers bisan sa paggamit sa mga militar ug sa kapulisan sa pagpanalipod sa interes sa mina batok sa katawhan.
Adunay daghan nga mga pagpamatay sa mga lumad nga mga lider ug mga environmentalist sa mga sakop sa grupo nga gibuhat sa ngalan sa nakig-away sila sa mga rebelde.
Bisan unsang grupo nga batok sa paglapas sa pagmina kanunay gitumbok nga sila mga rebelde o mga NPA.
Nga ang Mining sa Pilipinas wala magdala sa malungtarong kalamboan sa tanan nga sa mga dapit diin kini nabuhat. Adunay usa lamang ka dagway sa kalamboan samtang ang operasyon gibuhat tungod kay ang paghimo'g mga dalan, eskuwelahan, ospital, simbahan ilang giatiman alang sa mga trabahante samtang nagpadayon pa ang operasyon.
Nga ang gobyerno walay kapasidad ni walay politikal nga kabubut-on sa paghimo sa mga tulubagon sa kompaniya batok sa kadaut nga ilang gibuhat.
Karon kini gipakita nga ang eco-turismo mao ang usa ka malungtarong paagi sa paggamit sa atong natural resources nga mga kapanguhaan.
Ang mga turista nga moabot sa Pilipinas dili tungod sa bisan unsa pang rason apan tungod kini sa atong matahom nga mga baybayon, sa atong mga kalasangan ug uban pang natural nga mga katingalahan.
Busa, isulong nato ang responsableng pagmina. Protektahan ug panalipdan nato ang atong kinaiyahan.
(Feedback-09109006290)