MALIPAY ang mga kabanay kon mobalik sa Pilipinas ang ilang paryente nga dugay nang nagpuyo sa gawas sa nasod, ilabi na kon gikan sa Estados Unidos. Mao man guy naandan nga sa maong mga higayon nga panagsa rang mahitabo dunay kumbira ug duna pa gyuy karaoke.
Pero maestorya ta man ni. Dihay balikbayan nga nagpakumbira, nagpainom ug nagpavideoke sa ilang baryo. Hilabihan ka sadya sa mga nanambong. Sa dihang naghinandas na ang inom, iyang nabantayan nga nawagtang ang iyang mahalon nga smartphone.
Misulti siya sa mike ug niingon, “Mga higala, kinsa kadtong nakakita sa akong smartphone, palihog lang og butang diri sa may videoke. Tingalig mauwaw mo, ato lang usang pagngon ang suga og singko minutos.” Pagpasigag balik sa suga, hastang videoke nawagtang.
• • •
Pero kining balikbayan nga atong pagahisgutan gustong boykotan sa pundok nga gitawag og Pambansang Lakas ng Kilusang Mamamalakaya ng Pilipinas (Pamalakaya-Pilipinas). Ang ilang gustong boykotan mao ang imported nga 17,000 ka metriko tonelada nga galunggong (round scad) gikan sa China, Vietnam ug Taiwan.
Ang galunggong gitawag dinhi sa ato og budburon. Apan nganong gitawag man kining balikbayan? Matod pa sa Pamalakaya, dakog posibilidad nga ang imported nga galunggong nakuha gikan sa kadagatan sa Pilipinas.
Matod pa sa Pamalakaya ang maong mga isda mahimong nakuha sa mga barkong panagatan sa China ug Vietnam gikan sa West Philippine Sea, samtang kadtong isda nga gi-import gikan sa Taiwan hayan nakuha gikan sa Philippine (Benham) Rise.
• • •
Ang pag-import sa maong mga isda gihimo ubos sa Fisheries Administrative Order No. 195 nga gipirmahan ni Agriculture Secretary Emmanuel “Manny” Piñol. Giyumong kini sa pagsulbad sa nisaka nga presyo sa mga isda.
Ang unang batch sa imported nga galunggong niabot sa Navotas fish market sa kaulohan niadtong Sabado. Ang Navotas port usa sa mga labing dakong fish markets sa Pilipinas.
Ang Pamalakaya nipahimangno sa publiko nga haya nga ang imported nga isda gibutangan og makadaot nga kemikal sama sa formalin aron di dayon madubok. Ang embalsamadong galunggong isuwa sa bugas humay nga may bukbok.