HINABANG. Basta magkaduol na gani ang piliay, di na ta mahibong kon ang tanang klase sa hinabang gikan sa gobyerno, lokal o nasyonal, daling moabot sa katawhan.
Mao ni nakaanindot sa eleksyon dinhis atong nasud kay daghang mehoras ang modagsa nga di nato makita sa panahon nga wa pay piliay.
Sama niadtong Dominggo, ang dump truck sa dakbayan sa Sugbo nga dunay dakong markang Office of the City Mayor maoy gikargahan sa patay ug sa mikuyog og hatud.
Ang atong nahibaw-an nga gamit sa dump truck mao ra gyud ang paghakot sa yuta o graba nga gamiton sa konstruksyon o di ba paghakot ug labay sa basura.
Labiha nakong kahibung sa nasundan nakong dump truck niadtong Dominggo sa udto nga napuno sa mga tawo nga nagsinina og itom ug dunay kargang lungon padung sa simbahan.
Kon di pa umaabot ang piliay karong Mayo 10, 2010, ambot kon pagamiton kaha sa taga dakbayan sa ilang dump truck ang pamilyang namatyan.
Ang pamaagi sa kadaghanan sa kandidato, labina kadtong naa sa kagamhanan, mao pagsuborno sa mga botante.
Daghang klase o pamaagi sa pagsuborno sa mga botante aron lang madani o mobotar sa usa ka kandidato inig-abot sa adlaw sa piliay.
Usa sa mga paagi mao ang paghatag og mga hinabang, sama sa kwartang gihatag ni Mayor Tomas Osmeña ngadto sa mga senior citizens ug sa proyekto sa kabarangayan nga inig human sa 12 ka buwan maguba lang dayon.
Kining pagsuborno o palit sa mga botante sa panahon sa piliay mao ni sinugdan sa korapsyon sa panalapi sa kagamhanan. Bisag usa ni ka salaod apan wa pay nakiha og napriso.
Gani ang gipasiatab ni Mayor Tomas nga P600 milyunes gikan sa panudlanan sa dakbayan ang iyang giandam alang sa piliay usa na kini ka salaod.
Apan duna bay ahensiya, sama sa Ombudsman, sa kagamhanan nga mihikutar o miimbistigar sa gipanghambog ni Mayor Tomas nga iyang giingong P600 milyunes “political budget”?
Ingon ani ang atong klase sa kagamhanan. Ang kadtong mga tawong poderoso o dunay impluwensa sa gobyerno di matandog bisan kon makabuhat og salaod.
Ang mga mayukmok ra gyud intawon maoy pirming mabunalan.
Ang mga dagkong iho nagsige lag gawas sa atong nasud unya mogastog dolyares sa ubang nasud.
Kinahanglang kitang katawhan maoy mouna sa pag-usab ug mangu sa paglutos sa mga kawatan aron malimpyo ang atong kagamhanan kay ang Ombudsman pilion ra man ang ikiha.
****
GUBOT. Basta panahon sa eleksyon, ang gamayng kasikas himuong dako unya idaklit sa pulitika.
Mao ni nahitabo ron sa dakbayan sa Lapu-Lapu. Matag dunay patay ang pulitika maoy gamitong hinungdan.
Ang pagpatay-pusil kang Alan Berame, nga lider ni Kon. Ahong Chan, nga kandidato pagka mayor, gidudahan nga dunay relasyon sa pulitika bisan kon gipanghimakak sa pulis.
Niadtong Dominggo ang kamatayon ni Nicasio Pogoy, nga gipusil-patay didto sa isla sa Pangan-an nga giingon nga dumadapig ni Mayor Boy Radaza, ang pulitika maoy gipasumanginlan.
Apan ang kapulisan nidumili sa mga akusasyon sa kampo ni Radaza nga pagpusil-patay kang Pogoy mahitungod kini sa pulitika.
Ang pulis nibarong nga way labot ang pulitika sa kamatayon ni Pogoy.
Pagkaluoy sad ning mga tawhana namatay na gigamit pa ang ilang ngan arong lang maakusahan ang ilang kaatbang sa pulitika.
Sus kon makabalik pa lang ni sila akong tan-aw daghang ang mauwawan kay ilang ipanghimakak ang tanan gipanulti sa mga pulitiko kabahin sa ilang kamatayon.
Ang mga pamilyang nahingtungdan dunay katungod sa pagpangayo og kwarta sa mga pulitiko agig bayad sa paggamit sa ngalan sa ilang hinigugmang nipanaw na. Di, ba?