“Pauli ning megi Kang masikan a pikalawatan para karing pakakalulu,
Masikan a pikalawatan para karing mangaylangan ati king kaligaligan,
Santungan king sigwa at salilung king pali;
Uling ing inawa ning mabangis mengaring sigwa salang king dalig.”
~Isayas Dangka 25: Sunis 4
(Isaiah 25:4)
“Mika kubul anting salilungan king aldo dayu king pali,
At para king santungan at tuknangan king sigwa at uran.”
~Isayas Dangka 4: Sunis 6
(Isaiah 4:6)
“Malunus Ka kanaku, o Dyos, malunus Ka kanaku,
Uling ing kaladwa ku Keka ya magsantung;
King alino ring Kekang bagwis karin ku magsantung,
anggang ing sigwa ning kapanyiran milabas na ya.”
~Dalit Dangka 57: Sunis 1
(Psalm 57:1)
***
Kala-kalampag la reng pasbul, awang at bubungan! Tugun-tugun la reng impun tanaman pati na reng mangabuyang bale. Mamanggi ing uran at lulub pati kareng pibale-bale. Itang sadyang albug a kinati pamung bagya—uyan mitas na naman e pa man lubus linangi. Deng dagis at salusad mamanukyat no naman, subali pa kareng ipas at yamuk a lulub kareng nanu manga kit dang busbus ning bale. Ay, Ompong!
Makasikan mangan—nung atin kang pamangan. Makananu na la reng pakakalulu? Mitas pamo ing ulaga ning panyaliwan ngeni pati na ing alus sablang pamangan lalu na ing gule at bungang tanaman. Mangagisan ing panyaliwan kareng tindangan uling masasal lang manambak deng ating panyali inya kakagisanan la reng aliwang ditak mu salapi.
Nung e ka mu manintunan, asna sana kanyaman kasat-kasat ka mu keng papag at kaul-kaulan la reng malambut a ulunan nung ala kang kasiping a asawa o kapalsinta. Agya sanang patigtig ka mung banayad a dalit a makabage keng panaun. Detang lumang tigtigan kanita.
Ayyy...oneng dapat kang manakitan inya sukat mung lumwal ka bang manintunan agyang babagyu. Lakwan mu na pa ing pibale-bale bang ating apanyaling pamangan at aliwa pang kaylangan. E la malyaring paburen deng mamasa keka.
Ating aliwa kekatamu reng makaadya keng pamanyatang ding nanu mang sigwa o bagyu pati na albug dapot lakwas lang dakal deng ali. Metung, uling deng e magadya mamasa la keng paswerti-swerti o matamad lang kimut o ala lang gamitang panyaling gamit, alimbawa kawad, lubid o kawewe kwayan a panulus kareng bale ra o mekad langgotsi o saku para dinan banglik bang panyabat keng albug bang e milub keng mula o pati na keng pibale-bale nung bina nang malalam ing albug.
Misan kaylangan lang dagdagan a pangapaku reng bubungan lalu na retang luma na’t kisna nang kalawang. Subali keng saguli lang mipayid keng labul ning angina, saguli la namang milubanan danum uran deng lumang yeru a mayna na pangapaku.
Makanyan man, agyang nanu pa kasalese ing pamagadya tamu keng panyatang ning sigwa o bagyu, ala tamung akarapat nung binang masikan iti.
Mangabagbag la pa mu rin deng matibe bubungan. Mangatomba la pa mu rin deng matatag a tulus at mangapatad la pa mu rin deng mangatibe bakting a inadya tamu kareng pibale-bale tamu ba lang ating ilaban keng sigwa.
Dapot ating sukat a pamiadyang kaylangan tamung gawan. Ya pin iti ing alang patugut a pamanalig king Apung Ginu. Ya ing magpatatag at magpasikan lub kekatamu slang king nanu mang maging bunga ring dating a sigwa agya mang mangalagpak ing nanu mang pibandyan tamu. Agya mang mangalasak tamu bale o agya mang mabating na ngan ing sablang bage makalabwad kekatamu.
Pitimbangan tamu mu. Kapanaligan a misamutanang makatud a pamiadya--ita ing masampat a karampatan, abe.
***
Dake Talabaldugan:
datig – (panguri) karatig, kabalante, kalapit, kalele, kasiping, siping-bale. English – contiguous, neighboring. Alimbawa king pamangamit: “Datig ning Masantul at ning Makabebe king dane Mawling-Paralaya ila pin ding balen ning Paumbung at ing Aguni.”
datò/datù – (palagyu) pun, pekapun ning kabalantyan o barangay kanita. English – chieftain, chief. Alimbawa king pamangamit: “Apulu lang datu ring minantabe at tinuki kang Aring Tarik Suliman king Bangkuse bang arapan la ring dayung mapanyakup.”
Daúng-daungan – (palagyu) ing dakilang osu. English – Great Bear or Ursa Mayór. Alimbawa king pamangamit: “Saguli yang akit keng banwa ing Daung-daungan king dane aslagan neng bayu ya pa ing bengi.”
dawak/rawak – (palagyu) dok, rok, dewakan, karawakan o karokan. English – evil, wretchedness. Alimbawa king pamangamit: “Nung bina ing dawak ning pamanako kareng pibandyan na ning pisamban lakwas na ing pamanako keng kaban ning balen.”
dawal, karawalan – (palagyu) saring dawak, saring dewakan, saring karawakan, saring karokan. English – ignobleness, abjectness, lowly, undignified. Alimbawa king pamangamit: “Nanu mang dawal ning ninu man malyari ya mu ring lumapit king Apung Ginu uling ya ing Alang-anggang Dagat ning Pakalulu.”
***
Pamangapampangan: Ating kasebyan neng panaung antini o ating paratang a bagyu kareng mangatwa. Iti ya pin ing “E ka mamatulus nung kapilan babagyu.” Masampat a kasebyan at mayap a gawi ing buri nang sabyan. E nung kapilan ati na ing sigwa kanita tamu pa kikimut bang gawang paralan. Panugalyan ta sana ing parating makadya king nanu mang datang a e mayap king kekatamung bye. Kayabe na kaniti ing kayadyan king nanu mang sigalut, alingasngas at panganib. Lakwas na king pamaglako tamu king yatung pangsaguling ini. Parating kapiyadyan--iti ing usuk a pasanak na kekatamu niting kasebyan.
***
Pamipalino: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.
Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.