Miyayaliwang Tabas king Kapampangan (Various Shapes in Kapampangan)

UY!

Napun.

Suglap ka sana.

Kabang makatando ku keni

karing awang na nining malibub a kaladwa,

meyuyut ing lulang kapakumbaban, menabu - wa pin,

king mamaksing a dalipakpak ning kekang asna katilo pilubluban.

Ding libu mung pinanari mengalugus lang anting megisan-taram a pangil

ning luseng ulimo kinabkab king alang kasingkasyas a kapanamdaman mung tangsu.

Diklut ke ing ulilang bagyus mu king laput a lelangan ning kekang alang-sikoting kapikakunwan.

Amalitan ku kabang darabulbul ing marayuput kung daya karing sugat pemaglaplap ding gato-gato mung parsalang makasakmal king kelan mung-kapanaliganMi-anyud king pamigunam-gunam ning lilung agus – ali wari?

Dening dalig na nining atlusuluk tang pigampa... ampat lingo ku at makadukmu pa keni.

Mangatibag la ngan sana.

Migunam ka sana.

Ngeni na.

Ay!

***

Tabas. Aske. Arle. Maulaga la kekatamu anti ring kule. Sangkap na la ning legwan. Magagamit la naman king pamikilanlan.Nung alang tabas king kalikasan makasawa. Nung alang tabas kulang ing tula. Inya sa’t agyang bulag kaylangan da lang salatan ding tabas ding bage-bage keti king yatu agya mang e da la akakit.

Ating parisukad, ating pakaba, talukaba, pakaba, mabilug, atlusuluk at dakalsuluk at pauli da reti mitatala la keng pamisip tamu nung makananu la aske ding balang metung a bage keti masala. Makananu nung ala lu?

E malyaring pane la mung mabilug deng akakit tamu o kabud la mu parisukad. Atin lang sangkan o ba’t makanyan la reng tabas da ring bage-bage.

Deng ebun e bage parisukad la o atlusuluk la. Talukaba la uling kaylangan dang mipagyu at migalo deng magsantung kareti kilub ning pangakagli da angga na king kasapwak da king masala. Pekamaulaga, makananu lang palwal ning gayndu nung aliwa la tabas deng ebun subali keng talukaba? Mangalapak la rugu...balu mu na!

Deng parugang o parulang o gulung—alang aliwang tabas a malyari bang dumugang la nung e ing pabilug at paimpis. Makananu lang sumulung deng parugang nung parisukad la o atlusuluk la? Mibara la ngan deng dalan.

Deng bale—keraklan pisamut-samut lang tabas ding parisukad, pakaba, at maralas deng bubungan da atlusuluk la’t pakaba. Syempre, e la masanting nung mabilug la reng bale subali pa keng masakit lang gawan inya mal lang pagawa. Atlusuluk la reng keraklang bubungan bang ing uran saguling manabu at e mitipun keng babo ning bale, e na kalupa nung patag la.

Deng singsing pabilug lang mengaring makakaul karing taliri uling antita la saguling isulud at ilukas. Keraklan mu naman kareng tingga antita la. Pabilug la. Kwintas man. Deng mang kupya ba’lang mipagyu deng buntuk da reng susulud.

O deng namang bola. O’t mabilug la? Aba syempre, makananu lang dumugang o mag-dribble nung kodradu la? Makananu meng ipasa nung atlusuluk ya ing bola? Aru...matusuk ya ing sapu! Mangalapak pati ing net ning goal ala nang mabisang mag-basketball pati na mag-volleyball o football o nanu mang ball games.

Taganang atin la ngang pamaparikil a gamit deng tabas da reng sablang bage akakit tamu.

Ninung menimbentu kareng tabas? Ati lu ngan at mayayakit la ngan keng kalikasan deng miyayaliwang tabas at malino a deti lelangan na la ngan ning Apung Ginu. Nung wari pegkyapusan da na la mu reng tau bang agamit da la keng aldo-ldo pamangaylangan da.

***

Dake Talabaldugan:

dayaw/dayo¹ – (palagyu) dalit ding ayup. English – bird song; triumphal song, song of victory; glorification. Alimbawa king pamangamit: “Abak pang maranun darandaman mi na ing dayaw keng marangle inyang makipanira ku kareng pisan ku inyang malati ku pa.”

dayaw/dayo² – (palagyu) pasyag, ilantad, ibulalag, itangal. English – exposition, exhibit, honor, tribute. Alimbawa king pamangamit: “Pigkaluban deng dayaw i Doktora Neni inyang tawling banwa ning bye na anting parangal king pamanyuyu na king Kalinangan Kapampangan.”

dayo/dayu¹ – (palagyu) dayuan, taung menibat king aliwang balen o bangsa. English – stranger, alien. Alimbawa king pamangamit: “Daig de pa reng dayu ing kabalen ming yan uling ala yang masabal keng Indung Tibwan agyang ditak.”

dayukdók/dayukdúk – (panguri) dalukduk, sari karanup. English – famished, starved; xtremely hungry. Alimbawa king pamangamit: “Abak pang maranun darandaman mi na ing dayaw keng marangle inyang makipanira ku kareng pisan ku inyang malati ku pa.”

dayupay/dayupe – (panguri) binang payat, tiktak kapayatut, butul at balat king kayayat. English – extremely thin, emaciated. Alimbawa king pamangamit: “Mipapaid ya keng labul ning angin ing lalaki neng dayupay ya at daig ne pa ing karang-karang.”

***

IRIYANG KAPAMPANGAN: E ta makasiguru nung tutu pin a reng butuki o lupisak makapanulu la pin kareng sisikatu o sisigasig. Oneng siguru pin malyari lang panulu kasi reng tuku sasalwan da la reng aliwang bangsa lakwas na reng king Saudi uling atin la kanung sangkap keng katawan dang ilang atin at makapanulu kareng mangasakit a sakit. Inya pin sabi da, milyun-milyun la presyu deng tuku. Nung kanung walu yang inches kakaba magmula keng sepu ning iki na angga keng sepu ning buntuk na. Walu yang milyun saliwan da basta ala yang sugat agyang malati mu.

***

PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.

Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph