“AT BAKIT ing puling king mata ning kapatad mu yang papansingan mu,
dapot e mu papansingan ing tabla king sarili mung mata?
~Mateu, Dangka 7: Sunis 3
(Matthew 7:3)
“E ka darapat pamakiribal at kayabangan, dapot king kababan lub
ibilang mu lang maulaga ding aliwa kesa king sarili mu.
Bustan yung balang metung kekayu masikasu e mu king pangsarili yung kapakanan,
dapot karing kapakanan da mu naman ding aliwa.”
~Pilipyanu, Dangka 2: Sunis 3-4
(Philippians 2:3-4)
“E kayu manatul, bang e kayu miyatulan.
Uling king pamanatul a sabyan mu karin ka naman miyatulan,
at king panyukad a gamitan mu karin ka naman masukad.
O’t akakit mu ing puling king mata ning kapatad mu,
dapot e me akakit ing trosu king sarili mung mata?
Judge not, that you be not judged.
O makananu mung asabi king kapatad mu,
Buren meng ilako ku ing puling king mata mu,’
Makagkumwari ka, mumuna ilako me pa ing trosu kilub ning mata mu,
At kanita akit mung malino bang ilako ing puling king mata ning kapatad mu.”
~Mateu, Dangka 7: Sunis 1-29
(Matthew 7:1-29)
***
Gawi da reng keraklan a kapara tamung tau ing asna kapagsisti karing aliwa. Ala lang akakit at apapansingan nung e nung nanung mali at masura karing aliwa. Sane la pa reng taung makanyan keng kapagsisti. Mapamalagyu la at mapanagkas la pa.
“Katuling nang Menggay!”
“Kapayat nang Palito!”
“Kabulutung nang Digong!”
“Kapandak nang Goyang!”
“Ala yang bwak i Pilo agyang metung!
“Kaklak na buntuk Tonyo!”
Manikal kang makirandam keng pamagsisti dang e magisan-gisan. Anti naman mong asno ka-perfect! Maralas, metung mung dilu ing lamang da king pagsisti dang matuling; mataba lang kapurit keng aswan dang payatut; kulang lang metung karakal keng bulutung at bikwal da balat keng awsan dang kabalat durian; matas kang kakandut keng pamalagywan dang pandak; marakal lang atlung bwak keng pagsisti dang kalbu oa byasa lang bagya keng pagsisti dang bobu.
Inya antita kasi kulang la lawe keng salamin inya e da akakit ing sarili dang sura o kapansanan. Kembage pin naman deng mata ning tau e na akit ing sarili na nung e ya mu lumawe keng salamin ba’nang akit ing sarili nang lupa at buung katawan.
Oneng naman lalung manawang ing pamagsisti keng ugali ding aliwa at king nung nanung mali ing gagawan da o sasabyan. Dakal kasi kekatamu ing akakit tamung mali ya pin mu ing kareng aliwa. Turing tamu karing sarili tamu pantas, expert at perfect. Flawless ngara pin kang Rosanna Roces kanita agyang pikabalwan a retokadu ya salu. Inya pin pepa-retoki ya uling ating kulang o e masanting king katawan na. E ya tutung flawless.
Mibalik tamu keng ugali. Dakal kekatamu ing asna kapakyalam. Ken mung Facebook nung mag-post ka, siguradung ating mitimid karetang sasagakgak mayling icon o mag-comment lang “LOL!” Kasi pin akakit da ing maling adapat mu o asabi keng post mu. Okey mu ita nung atin na la mang akakit a makatud kareng posts mu.
Ing sakit potang mag-post kang masanting e da akakit o e da mu buring pansingan kasi masanting pin, e. Isip da mesambut la. Isip da misapawan la. Kanita no lumwal a kapagsistyan. Petty! Mantun lang busbus agyang ala kareng sasabyan mu bang apakit da naman a ila e la byasang magkamali a ila perfect la o flawless.
Ita pin metung e kakilala ku, asne kapangorek grammar agyang misan talaga migkamali kang e mu sasaryan uli ning typo error. Potang akit mu no man susulat pakli-pakli at balabaluktut ing grammar da at spelling. Makanyan la naman deng mapagsisti keng bad breath. Potang milapit la keka asno pala kabuluk a pangisnawa.
Keng ugali makanyan mu naman. Dakal a buri da ibayu da ka ugali kabang ila kaugali lang basan. Akakit da ing uling keng lupa ding aliwa, e da naman akakit ing uling a mas dakal a makakalat kareng balat da.
***
Dake Talabaldugan:
diwat๠– (palagyu) lakambini. English – muse, queen or princess of a party, club or organization. Alimbawa king pamangamit: “I Elena yang mepiling maging diwata ning Aguman ning Baranggay Batungdalig.”
diwatಠ– (palagyu) nimpa, ingkantada. English – nymph, fairy, demigodess. Alimbawa king pamangamit: “Kanitang minunang panaun atin la kanung akakit a diwata keng lawltang malapit keng Bunduk Arayat dapot ngeni e ne papakit pa.”
Diyos/Dyos – (palagyu) Apung Ginu, Ing Kakataskatasang Ibpa, Pigmulan ding sabla. English – God, Supreme Lord, Supreme Father, Causes of all causes, Origin of all. Alimbawa king pamangamit: “Ing Dyos e Ya mangabiran at ing lugud Na kekatamu alang-angga.”
dwág – (panguri) mataloti, galgau, mayna lub, matakutin/takutin. English – coward. Alimbawa king pamangamit: “Dwag ka nung alino mu mu kakatakutan mu inya e ka mamagyabang a ika asna ka katapang.”
dukal/rukal– (palagyu) pakiramdam bayu ing pamanyuka. English – a feeling at the stomach when someone is about to throw up. Alimbawa king pamangamit: “Pane ing dukal na dungus Aning neng palang atlu neng duminggung kakagli.”
***
IRIYANG KAPAMPANGAN: Ing karayum metung yang maulagang gamit na kanu nung mangulam o magkukulam at yang gagamitan nang panusuk keng manikang gawa keng basan, neng atin yang buring panasakitan o pasakitan o ating bisang papanasakitan o pasakitan, at yang darapat keng pamanusuk agyang makarayu ya ing biktima o buri dang biktiman. Makanyan man, iriya mu atang tagana ing kulam. Kasi nung tutu iting tagana, o kasi karakal da nang mekulam a pulitikung pikakasaman.
***
PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan. Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.
Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.