SA unang higayon sa kasaysayan sa politika sa Pilipinas nga mogamit og modernong teknolohiya sa eleksiyon. Fully-automated ginamit ang computer ang umaabot nga bugnong lugaynon karong Mayo 2010 gikan sa pagka-presidente hangtud sa mga sakop sa konseho sa dakbayan ug kalungsoran.
Ang karaang paagi sa pagsulat sa pangalan sa balota sa mga kandidato gi-ilisdan na sa pagbutang og marka sa lingin o kwadradong dibuho tapad sa pangalan sa kandidato.
Mas dali na kini buhaton kay di ka na kinahanglang magdala pa og sample ballot o listahan sa mga kandidato sa sulod sa presinto tungod kay naprinta na daan ang ilang mga pangalan sa balota.
Pagkahuman nimo og marka, isulod kining maong balota ngadto sa spoiled ballot box. Pagsira sa pagbotar sa pagkahapon, ipakaon kining tagsa-tagsa ka balota ngadto sa counting machine nga gi-attach sa computer aron ihapon kadtong imong gimarka. Diha-diha dayon, i-forward kining resulta sa central processing unit sa Comelec sa dakbayan ug sa kaulohan ug presto, may sumada ka na kung kinsa ang mananaug sa lokal nga posisyon ug kinsay nag-una sa mga nasudnong puwesto.
Kung kaniadto madugay ang counting sa balota nga moabot pa usahay og kaadlawon, karon usa o duha ra ka oras ang magahin alang sa counting, gawas kung may katalagman o kasamok nga di kini madayon. Mora na kita unya'g taga first world country nga wa pa mosawop ang adlaw may resulta na sa ilang eleksiyon.
Sa tinuod pabor kini sa atong tanan ang automated election. Para kanako panahon na nga motaas ang ang-ang sa atong politikanhong sistema nunot sa kalamboan sa teknolohiya. Unsa may pulos nga gitawag ang Pilipinas nga cellphone capital of the world kung sa pinaka-importanteng katungod nato sa pagpili sa atong mga pangulo gigamitan gihapon nato'g mano-mano?
Apan sa laing bahin, anaa gihapon ang kakuyaw sa paggamit sa computer sa eleksiyon. Una, medyo palpak ang gihimong duha ka field testing didto sa kaulohan. Naa diay lugar sa nasud nga menus o way signal busa di gihapon ma-forward sa madaling panahon ang resulta.
Ikaduha, dili fool-proof ang software program nga gigamit sa automation. Kahibalo kita nga daghang marunong nga Pinoy nga puwedeng moabli, moguba o mosabutahi sa software program aron molahi ang resulta o di ba kaha, mahimong inutil ang eleksiyon. Dili layo nga gamiton kining maniubra sa software program sa mga hiwi nga kandidato nga gustong modaug pinaagi sa tikas.
Ikatulo, daghan pang wa masayod sa tukmang paagi sa pagbuto pinaagi sa computer. May nadunggan ako nga istorya nga mahimong invalid ang resulta kung maghinobra ang ihap sa imong gimarkahang pangalan sa balota, dili kaayo itom ang pagmarka, paglapas sa guhit diin ka momarka ug daghan pang uban.
Ika-upat, puwedeng sabotahion ang eleksiyon pinaagi sa pagkawala sa kuryente bisan tuod gisulti sa contractor sa Comelec nga may dalang baterya ang matag computer unit o di ba kaha ang pagtuyo sa pagguba sa computer ug counting machine aron di madayon ang eleksiyon o counting.
Sayod niini ang Comelec busa nangandam usab sila sa worse-case scenario nga balik sa mano-mano ang eleksiyon.