DISMAYADO si Presidente Rodrigo Duterte sa kalangay sa Kongreso sa pagpasar sa P3.757-trilyones nga national budget karong tuiga. Kon di gyud kini mapasar, ang gobyerno nasyonal mag-operate ubos sa usa ka reenacted budget.
Gani, sukad niadtong Enero 1, ang reenacted budget sa 2018 mao na ang gigamit sa gobyerno. Sumala sa Department of Budget and Management (DBM), mao kini ang gamiton sa unang tulo ka buwan ning tuiga o hangtod mapasar ang budget.
Ang Article VI, Section 25 (7), 1987 Constitution, nagkanayon, “If, by the end of any fiscal year, the Congress shall have failed to pass the general appropriations bill for the ensuing fiscal year, the general appropriations law for the preceding fiscal year shall be deemed reenacted and shall remain in force and effect until the general appropriations bill is passed by the Congress.”
Ang probisyon sa Batakang Balaod naglikay nga mahitabo ang nahitabo sa ubang mga nasud nga ang kapakyas sa Kongreso sa pagpasar sa budget moresulta sa usa ka government shutdown, paghunong sa operasyon sa gobyerno.
Kon mahitabo kini, kadtong mga kawani nga di kinahanglan, paundangon sa trabaho. Kadtong importante kaayo, magpadayon sa pagtrabaho pero way suweldo. Sama sa nahitabo nga 35 ka adlaw nga government shutdown didto sa US. Si Senador Panfilo “Ping” Lacson niingon nga hayan di mapasar ang nasudnong badyet kon di magkasinabot ang mga magbabalaod kon unsaon ang P75 bilyones nga gisaling-it ni DBM Secretary Benjamin Diokno sa budget sa DPWH.
Kabahin niining maong kantidad gibahin-bahin sa mga kongresista nga karon aduna nay pork barrel nga mokabat sa P160 milyones matag usa samtang ang pipila adunay mokabat sa P31.792 bilyones. Ang mga senador duna say P23 bilyones nga insertion sa DPWH budget, matod pa ni Lacson.
Unsa man ang mahitabo ubos sa usa ka reenacted budget? Nagpasabot kini nga ang gobyerno nasyonal mogamit sa samang kantidad ubos sa P3.767-trilyones nga 2018 national budget.
Lakip sa epekto niini mao ang pagkadelatar ang pagpatuman sa bag-ong mga proyekto ug sa ikaupat ug katapusang hugna sa Salary Standardization Law nga nagmando sa umento sa suweldo sa kapin sa usa ka milyon ka mga kawani sa gobyerno nga gigahinan og P121.7 bilyones karong tuiga.
Ubos sa 2019 budget, mokabat sa 10 milyones ka mga pamilya ang makadawat ynta og P300 kada buwan ubos sa unconditional cash transfer (UCT) program isip tabang tungod sa epekto sa tax reform law. Samtang di pa mapasar ang 2019 budget, makadawat gihapon silag tag P200 ang buwan sama sa kantidad nga ilang nadawat sa 2018. (edbarrita@gmail.com)