KON kaayohan na gani mao’y hisgotan, ang mga kandidato sa piniliay dili gyod magpuol. Daghan kaayo ni sila’g ikasulti bisan sa bungol.
Sa niaging lindog, gipadayag nato ang sagad ibutyag sa mga kandidato atol sa ilang kampanya. Kon unsa’y katumanan sa atong mga tinguha, kon unsa ang makahatag nato’g katagbawan, sayod ta nga kini sagad mao’y ilang isaad.
Ay, ang-ang man pod og moingon sila: “Botari ko ninyo aron magpadayon inyong kalisod. Pilia ko aron padayon kamong magkagidlay. Ituboy ko ninyo aron pabiling malukapa ang nasod.”
Dayag nga duslitan gyod nila atong mga atuli aron lunlon kahayag ang atong madunggan. Apan dili man tawon ta kinahanglan pang sultihan, sayod na ta kon “unsa” ang atong gikinahanglan.
Kon kinsa’y mga kandidato nga angay natong tuohan ug tugyanan sa atong balota, nag-agad ra pod kon kinsa’y maalamon, ligdong, ug mapangahason pagpatin-aw kon “unsaon” pagpatuman sa iyang dalaygon nga mga laraw.
Gawas sa gilatid sa iyang plataporma sa mga kaayohan nga iyang buot buhaton alang nato, labing makatagbaw ang ilang katin-awan kon “unsaon” pagpatulin sa ilang mga pasalig lahos sa kahingpitan.
Aron madasig ang usa ka kandidato paglikay sa naandang pamaagi sa lapokon nga pamolitika, kitang mga botante dili gyod unta magpaulahi. Kinahanglang makita pod sa mga kandidato nga sikit tang gasunod ug gabantay sa ilang mga lakang. Layo ta’g maabtan kon masabtan sa mga kandidato nga kita igmat nga gabantay sa ilang kalihokan nunot sa ilang kadaogan.
Labi na kon mataha sila sa atong paghigmata, lagmit magmatngon pod ni sila sa atong kamangtas kon sila maghinudas bugti sa atong pagsalig. Lagmit maikag ni sila sa pagtinarong, labi na kon kusganon ang atong katilingbanong panag-alayon tukma sa atong tumong alang sa kausaban ug kauswagan.
Mao nga mahinungdanon gyod nga kitang mga botante maghugpong dili lang sa pagpaluyo sa usa ka kandidato. Labing sulondon kon sulongon nato sila ug itukmod pagtultol sa matinud-anong paagi sa pangalagad.
Nunot sa ilang pagkapili, nindot kon atong ipahigayon ang gitawag sa Iningles nga “civic culture” sugod sa atong kabaranggayan. Mahitabo kini kon kita dili lang maghuwat kon unsay buhaton sa atong mga politiko, apan magtukaw pod sa gidangatan sa ilang matag kisaw.
Motaas ang pagtan-aw ang pagtan-aw sa mga politiko nato kon duna pod ta’y kabangkaagan ug katakos nga makiglambigit sa pagpadagan sa pangagamhanan diha sa City Hall, sa Capitol, sa duha ka balayan sa Kongreso, ug sa palasyo sa Malacañang. Matuman kini kon kita makisayod kanunay ug maghiusa pagpalanog sa atong katungod pagsaway nila sa higayon nga sila magpatuyang ug magpasibaya sa ilang katungdanan.
Karong umaabot nga piniliay, tan-awon ta kon angay ba pod ta iapil sa mga matuod nga madaugon.
(geemyko@gmail.com)