Sugilanon: Mibawos ang mga langgam

KARONG buntaga, sama sa naandan, nanaog si Andoy sa iyang gamayng barungbarong nga nahimutang duol sa ‘dumpsite’ sa mga basura sa Inayawan, dakbayan sa Sugbo. Siya ray nagtukod ning iyang gipuy-an nga hinimo sa pinunitan niyang mga biyang playwood, karton ug mga pinigtol nga mga kahoyng lumber. Hinuon nakapalit siya’g pipila ka buok ‘lumber’ nga maoy iyang gihimong haligi. Ang atop pinunitan niyang mga dagkong plastik ug biyang mga linulyom o floor mat. Importante nga duna siyay katulganan inigka gabii human sa makakapoy nga pagpanguykoy og mga basura sa lain-laing dapit sa dakbayan, gawas sa Inayawan landfill. Day-as siya dinhi sa dakbayan. Gikan siya sa bukid sa Kanturatoy diin siya namuo isip magbabaol. Wala siyay kaugalingong baol; wala usab siya mosaop og baol. Nagpasuhol lang siya sa mga magbabaol nga nagkinahanglan sa iyang panabang. Mibiya siya sa bukid human mamatay si Alyang, ang iyang kapuyo, mga duha na ka tuig ang nakalabay. Singkuwentay singko na ang iyang edad. Nakahukom siya nga molalin sa dakbayan ug dinhi manimpalad. Wa siyay kawid-an sa bukid kay wa silay anak si Alyang. Ang iyang ginikanan dugay nang namahuway sa dayon. Apan way midawat niya kay tiguwang na siya ug igo ra siyang nakahuman sa segundo grado.

Twittt! Twittt! Twittt! Nabati ni Andoy ang sitsit ug tihol sa mga gansiyang nga namatog sa punoan sa mansinitas sa tugkaran sa barungbarong. Kada buntag manganhi ang mga langgam kay naanad na sila nga may ipakaon si Andoy kanila. May gigahin si Andoy nga pan alang kanila kada buntag sama karon. Gikusi-kusi kini niya ug gisabod sa yuta. Mikuninit dayon ang mga langgam pagtuka sa mga kinusi-kusing pan. Mipahiyom si Andoy. Nahinumdom siya sa mga langgam sa Kanturatoy. Daghan sila: tamsi, pirokpirok, tibalas, maya, siloy, antulihaw, tagbaya, alimukon, punay, ubp. Dinhi sa dakbayan mga gansiyang lang ang iyang nakit-an nga gawasnong manglupad sa kahanginan.

UNYA nasakit si Andoy. Gihilantan siya. Gihutoy sa ubo. Miadto siya sa Barangay Health Center aron mangayog tabang. Gihatagan siyag ngalan sa tambal nga paliton. Apan pag-adto niya sa botika kuwang ang iyang kuwarta. Mipauli na lang siya ug nag-init og tubig ug maoy hinayhinay nga giinom. Pagka gabii wa siyay maayong kinatulgan tungod sa saguysoy niyang pag-ubo. Wa gani siya ganahi mokaon sa tinughong nga iyang giinit.

Pagka buntag nabati niya ang tuwit-tuwit ug sitsit sa mga gansiyang. Wa siya makapalit og pan. Bisan pa sa gibati niya nga kaluya sa iyang lawas, migawas siya dala ang plato nga plastik nga gisudlan sa tinughong. Basin hangupon kini sa mga langgam. Gisabwag niya ang tinughong sa yuta. Ug nanugpa ang mga langgam. Misiga sa kahibulong ang mga mata ni Andoy. Matag langgam may giluwa nga salaping papel. Gipamunit niya kini. May tag P20, P50, P100, P200. Diha ganiy usa ka P500. Samtang nagtuka ang mga langgam sa mga lugas sa tinughong, giihap ni Andoy ang kuwarta. Mikabat kini og P1,720. Misantop sa iyang hunahuna kon diin panguhaa sa mga langgam ang maong mga papel nga salapi.

“Salamat, Ginuo! Salamat kaayo sa imong kaluoy nga gipaagi sa mga langgam!” tuaw ni Andoy. Makapalit na siya’g tambal para sa iyang ubo. (KATAPUSAN)