SUGOD na ang operasyon sa pinakaunang pasilididad sa Tissue Culture Laboratory nga nahimutang sa lungsod sa Sugbongcogon, Misamis Oriental.
Ang tibouk pasilidad lakip ang acquisition sa luna niini mobalor tanan og P5 milyones kon diin ang suporta dili lang gikan sa kagamhanan sa probinsya sa Misamis Oriental, apan sa abag sa ahensya sa Department of Science and Technology; Department of Agriculture- Northern Mindanao ug The Philippine Fiber Industry Development Authority.
Si Misamis Oriental Governor Bambi Emano maoy nangulo sa inagurasyon niini niadtong adlawng Huwebes, Marso 14, kuyog mismo sila si Sugbongcogon Mayor Mildred Lagbas Mondigo; DOST-Northern Mindanao Regional Director Alfonso Alamban; Provincial Agrariam Reform Officer Zoraida Macadindang; DA-Northern Mindanao Assistant Director Carmelita Bajarla; Provincial Agriculture Officer Apollo Pacamalan ug Board Member President Elipe.
Subay sa pagsugod sa operasyon gidungan ang pag-blessing sa maong pasilidad pinangunahan ni Reverend Father Rhutenberge Develos.
Matud ni Emano nga dako kaayo og tabang ang pasilidad sa kalamboan sa mga mag-uuma sa Misamis Oriental tungod dinhi nila makuha walo ka bulan gikan sa pagsugod karon sa mga hybrid nga seedlings o similya sama sa abaca, saging, orchid ug patatas.
“Pinaagi sa pagpaningkamot sa Provincial Government naa na kita’y labing unang Tissue Culture laboratory kon diin kamo mga mag-uuma makapalit kay ang makabenisipyo dili si Bambi Emano, apan ang atong katawhang mag-uuma sa lalawigan. This facilities will not only addressed the problem per se but it will address a clean hybrid nga seedlings nga magamit ninyo mga mag-uuma,” matud niini.
Gawas niini dako kini kaayo og tabang sa lungsod sa Sugbongcogon.
“Mga igsuon unsay ikadala nga benipisyo aning laboratory sa Sugbongcogon gawas nga maunay kamo dinhi sa nindot ug limpyo nga binhi ug similya sa abaca ug saging ug uban pa mahimo nga sunod nga destinasyon kini sa turista, kay ang entero Misamis Oriental nga gusto magtoun kabahin sa tissue culture mag fieldtrip bahin sa abaca nga sigurado na moanhi dinhi” matud ni Emano.
Giawhag ni Governor Emano ang mag-uuma nga magpokos sa usa ka tanom nga siguradong adunay buyer.
Giaghat niini nga mananom og abaca tungod kay adunay siguradong buyer nga naghulat sama ni Petra Bursian kinsa nanag-iya og planta nga Newtech Pulp nga nahimutang sa Balo-I Lanao del Norte.
Si Bursian anaa sa pagbukas sa tissue laboratory ug mapasaligon kang Emano nga andam siya nga mosuporta pinaagi sa pagpalit og binulto nga mga abaca.
“Pagkabalo ni Petra nga naa tissue cultured nianhi siya diri. Sila nagkinahanglan og 300,000 tons of Abaca. One thing that I want to make sure is that the abaca is not the alone craft. Dili siya pareha sa kasangingan nga saging ra itanom, kalubihan nga lubi ra ang itanom. Kinahanglan ni siya ug landing ug bugnaw nga lugar nga kinahanglan siya naay shade ug ang nakagwapo kay sure na ang buyer nga dili na kamo mga mag-uuma maglisod sa pagpangita sa mopalit sa inyong mga tinanom. Busa pananom kamo,” pag-aghat ni Emano.
Butyag niini nga sa pagkakaron ila kining obserbahan ug kung magmalampuson kining laboratory bout niining ang 5th ngadto 6th class municipality, sama sa lungsod sa Lagonglong, Salay, Kinoguitan, Binuangan ug Sugbongcogon magpokos sa usa ka tanom nga maoy ilang prudoksyon sa umaabot.
“Amo dayon ni siyang I-cluster one municipalities will focus on potatoes, abaca, saging ug orchid ug ang seedlings diri ra kuhaon sa atong laboratory,” matud ni Emano.
Ang maong mga seedlings mapalit sa P10 ngadto P15 ang kantidad ug malaumon si Emano nga sa umaabot kon maaprobahan sa Provincial Board mahimo na kining makuha sa mga mag-uuma nga libre.
Dungan sab sa inagurasyon, nagtunol ang buhatan sa agricultura og 1,000 ka seedlings sa abaca ngadto sa mga munisipyo, samtang laing 1,000 alang sa mga mag-uuma sa lungsod sa Sugbongcogon mismo.
Proseso
Si Lottah Grace Talo, kinsa laboratory in-charge sa tissue culture facility, nibutyag nga dili basta-basta ang proseso aron nga ang usa ka saha mahimong daghan nga seedlings.
Adunay napulo ka proseso sa pag culture sa usa ka saha nga gigamitan og mga di basta basta nga mga apparatus.
Atol sab sa pagculture walay bisan kinsa nga gitugotan nga makasulod sulod sa laboratory.
Matud ni Talo nga dako og tabang ang tissue culture facility ngadto sa mga mag-uuma tungod kay mas mapadali ang ilang pagtanom, kaysa hulaton nila nga magsaha ang usa ka tanom sa natural nga paagi.
“Mas dugay kaayo kung natural kay example ang saging, dili baya tanan mosaha deretso while kung mag culture ka, ang usa ka saha pwede mo produce og 200 ka seedlings ug daghan kaayo, binulto,” matud ni Talo.
Ang abaca ang kasamtangan nga unang gi-culture sa laboratory nga sundan pa sa uban nga talamnon ug laumang pag-abot sa walo ka bulan ubay-ubay ka seedlings ang pwedeng mapalit dayon sa mag-uuma.