DAGHAN ang nakadayeg sa kakusog ni Subas ug daghan sab ang nahibulong kay dili man unta ingon niana kakusgan ang ulitawo. Hilumon siya nga pagka tawo ug naa lang itingob ang iyang panahon sa iyang uma nga mokabat og usa ka ektarya. Kining yutaa kabilin sa namatay niyang amahan nga si Ingko Adiong. Puwerte gyud ang kakusog ni Subas. Sama sa kilat ang gikusgon sa iyang lihok panahon nga kini gikinahanglan.
Usa niana ka higayon ang turong baka ni Garyong, silingang mag-uuma ni Subas, nakabuhi. Kay may pagka idlas ang maong turo naglisod si Garyong pagdakop niini. Gikan pa sa sayong buntag hangtod pagka udto nga nagsunod-sunod si Garyong sa iyang kabaw, apan dili gyud kini padakop. Ug dinhi nakita sa mga silingan ni Subas ang gikusgon sa iyang lihok nga daw kilat. Gilutos niya ang turo. Dihang nakuptan niya ang ikog iya kining giguyod paingon kang Garyong nga nagkupot nang daan sa higot nga pisi. Way nahimo ang kabaw nga giguyod daw langkay ni Subas.
Apan may usa ka tawo nga nahibawo sa kakusog sa lihok ni Subas, kay nakasaksi siya dihang gikuha ug gilugit ni Subas ang ngipon sa kilat sa nagupas-gupas ug naluad nga punoan sa lubi didto sa utlanan sa ilang mga uma. Nakita gyud sa mga mata ni Ingko Benigno kay nianang miaging gabii miunos man ug gisundan kini sa pagbunok sa ulan. Pagka taudtaod milanog ang sipang buto sa liti nga daw mitay-og sa tibuok balangay. Pagka buntag sayong gisusi ni Ingko Benigno kon wala bay naigo sa kilat ug maoy iyang nakita si Subas nga miwaling sa punoan sa lubi nga didto matumba sa kamaisan niini. Nakita sa tigulang nga may gilugit si Subas sa tumoy sa punoan sa lubi.
“Kana si Subas, Inggoy, duna nay anting-anting,” ni Ingko Benigno ngadto sa iyang tinambalan. Albularyo siya ug daghan ang nagpatambal kaniya nga nangaayo sa ilang balatian.
“Anting-anting, Ingko? Diin man niya kini makuha?” ni Inggoy nga nagpakisayod.
“A, basta, duna na siyay anting-anting,” ni Ingko Benigno nunot ang pag-igham. “Way tawo nga dunay ingon ana kakusog nga molihok, uy!”
Nasuwayan na sab ang abilidad ug kakusog ni Subas sa laing higayon. May mga bagis nga taga silingang baryo nga nag-inom sa tindahan ni Inse Monang. Dihang nangahubog na nagbinastos. Unom sila ug may dalang mga armas. Ang tulo may dalang punyal ug ang laing tulo may mga pistola. Si Bagong ang ilang lider. Gikalitan niini paghikap ang dughan sa apo nga dalaga ni Inse Monang nga si Dulcita. Guwapa ug seksi kini si Dulcita nga sa hilom gihigugma ni Subas.
Misiyagit si Dulcita ug mihilak. Nakakita si Litoy, laagan ug sipat nga bata, nga silingan nilang Subas. Dali nga midagan si Litoy ug mitaho sa nahitabo kang Subas nga didto sa iyang uma. Dali dang nakaabot si Subas sa tindahan.
“Kabastos god ninyo! Inyo mang gibinastusan ang dalaga!” ni Sabas nga kalma kaayong nagbarog duol sa mga bagis. “Dili ra ba mo taga dinhi! Unya, anhi mo dinhi magtigas-tigas!” mahagiton nga namulong si Subas.
Kalit nga mitindog si Bagong ug miibot dayon sa iyang pistola. Apan daw kilat ang kamot ni Subas nga mitursi sa bukton sa bagis ug gitamparos kini. Nalintuwad sa kini duol sa pultahan sa tindahan. Milaban ang lima sa ilang lider. Apan sama sa nahitabo kang Bagong nawad-an sila sa panimuot sa nagpungasing mga suntok ni Subas. Kining tanan nakita ni Dulcita nga nakadayeg sa kaisog sa ulitawo. Taudtaod nangabot ang mga tanod ug gidala ang mga bagis ngadto sa estasyon sa kapulisan kay may mga armas nga way lisensiya.
NANGLABAY ang daghang mga bulan. Nagkadayon sa kaminyuon sila si Subas ug Dulcita. Si Ingko Benigno miadto sa balay nilang Subas ug Dulcita.
“Do Subas, minyo ka na man, magtinir ka gihapon anang imong anting-anting nga ngipon sa kilat?” ni Ingko Benigno.
Nahatutok si Subas sa albularyo. Nahibalo diay kini sa iyang sekreto.
“Ingko, gikinahanglan ko kini... pang-depensa lang ni!” ni Subas nga mipikpik sa tuo nga abaga sa albularyo. (KATAPUSAN)