LABING unang Oolong tea nga plantasyon sa nasod sa Pilipinas nga nahimutang sa Barangay Kalagonoy, dakbayan sa Gingoog City, Misamis Oriental ang gitukoran na og processing center nga mobalor og P3.5 milyon ang struktura.
Matapos kini unom ka bulan gikan sa groundbreaking niadtong adlaw’ng Miyerkules sa taliwala sa plantasyon niini.
Ang groundbreaking ug capsule laying niini gitambongan mismo ni Misamis Oriental Governor Yevgeny “Bambi” Emano, Gingoog City Mayor Marie Guingona ug Vice Mayor Ruthie Guingona, mga DTI representative, Misamis Oriental Provincial Police Office Police Senior Superintendent Rolando Destura, 58th Infantry Division Philippine Army Commander Lt. Col Roy Derilo, taga Department of Trade and Industry ug Northern Mindanao Food Innovation Center (NMFIC) sa University of Science and Technology of the Phillpines Manager nga mao si Phoebe Galeaon.
Gibutyag ni Emano nga ang maong kantidad gikan sa pundo sa probinsya pinaagi sa Provincial Agriculture Office (Pagro) pagpangulo sab ni Apollo Pacalamalan kon diin tinguha aron mapalambo ang pagproseso sa mga tea sa maong barangay.
Ang Department of Trade and Industry (DTI)-Misamis Oriental nagtunol sab dayon og P1 milyon nga balor sa ekipo alang sa sulod sa processing center sama sa dryer nga mapadali ang pagpauga sa mga dahon sa oolong aron paspas ang prodoksyun ug pagpaabot niini ngadto sa mga konsumante.
Matud ni Emano nga buot lamang nilang mapalambo ang panginabuhian sa taga Kalagonoy bisan pa nga walay makuha nga bahin ang kagamhanan sa probinsya ug isip balos hangyo niini sa mga mag-uuma nga motanom niini kay kusog ang demanda niini karon sa nasud labina nag-inusara lang kini nga plantasyon nga makita dinhi sa nasod sa Pilipinas.
“We will be alloting funds to support our farmers to encourage them to plant kay sayang ang makina nga naa magpundo unya dili mokaon og tsa ug dili makabaligya. Karon ilang gapaliton sa tag P1,000 per kilo ug once nga moagi sa processing machine pwede na siya ibaligya og P5, 000 matag kilo,” matud ni Emano.
Dugang niini nga sa farmer’s market pa lamang, kulang na kini kaayo hinungdan padayon iyang pag-aghat sa mga mag-uuma nga mananom niini.
“Sa farmer’s market palang kulang na. The Chinese community in the city and in the province kulang na karon palang. Busa manawagan kita sa atong mga mag-uuma nga mananom niini bisan dili na sila magkoral kini na ang oolong ilang itanom makakwarta pa sila sa abot niini,” matud ni Emano.
Aminado kini nga tuig 2004 kini nga planstasyon ug gisugdan apan napasagdan sa milabay’ng administrasyon ug karon kay lakip sa gihingusgan niini ang farm tourism ug dako ang potensyal niini hinungdan bout niining palamboun.
Plantasyon
Ang Oolong tree kon mga mother tree niini anaa na nakaplastar ug tanom sa moabot tulo ka ektarya sa dakbayan sa Gingoog.
Aduna sab silay giandam nga mga seedlings nga moabot sa 10 ektarya ang moigo sa giokupahan sa area sa Kalagonoy.
Gipasabot ni Pagro head Apollo Pacamalan nga mas motubo kini nga tanom kong 800 feet above sea level ang nahimutangan niini.
Lakip sa ilang gitarget nga taman niini ang lungsod sa Medina, lungsod sa Claveria ug kining sa siyudad sa Gingoog nga mas mapalambo.
“Kini siya is deep rooted crop, maka-sustain sa kainit everytime nga mag harvest ka mosanga sad siya og bag-o so the more you harvest the more it grows the more you can harvest new leaves ug kini gwapo nga protection sa natural forest para dili mosaka uban pamutol og kahoy. Organic pod siya nga dili mag pollute atong coastal resources. Makatabang siya pag-ayo aron iyang root di mag hold. Bisan unsa nga weather basta higher elevation kay mas gwapo iyang performance. Kini iyang elevation up the best performing condition bugnaw gwapo iyang pagpangudlot,” matud ni Pacamalan.
Sa pagkakaron, ang plantasyon ga prodyus pa og 10 kilos matag bulan sa uga nga dahon hinungdan padayon ilang encouragement sa katawhan nga motanom niini.
“What we want to see in the future nga every household around half a hectare ingon ani ang itanom for them to earn income P10,000 to P15,000 ang income per month just to maintain the pruning with the harvest,” matud ni Pacamalan ug gihangyo niini nga ang kababayen-an maoy mounay sa pagkuha sa first three leaves nga udlot.
“Kinanglan mo harvest ani mga babae kay kinahanglan og tender nga pag harvest dalhon dayon sa processing and they will be member in a processing plant. Ang first 3 leaves the best mao ang i-process,” dugang niini ug miingon nga i-ferment kini og lima ngadto sa 10 ka adlaw sulod sa pasilidad ug kung aduna nay machine dryer paspas ang produksyon niini kon itandi sa pagkakaron nga moabot pa ngadto duha ngadto tulo ka adlaw sa pagpauga sa dahon.
Daghan benipisyo
Dugang ni Pacamalan nga kung moinom ka sa tsa nga Oolong ubay ubay ka mga medicinal value ang makuha niini sa lawas.
Makatabang kini og boost sa metabolism ug makapaubos sa stress nga maoy hinungdan nga alerto ka sa tibouk adlaw.
Ang Oolong tea adunay vitamins, minerals, amino acids nga makabenipisyo sa katawhan. Makatabang sab kini og pugong sa sakit nga diabetes.
Makatabang sab sa pagpaubos sa timbang ug makatabang og function sa utok ug makalikay sa sakit nga alzeimers disease.
Makalig-on sab kini sa ngipon ug mopakigbisog sa mga mga cancer cells sa lawas kon diin sa kinatibuk-an daghan kini og health benifits.
“Kung mag research ka about this tea it has so medicinal value.” matud ni Pacamalan.
Gidalanan
Sa iyang bahin ni Gingoog Mayor Marie Guingona, iyang gibutyag nga nagbubo sila og milyones nga pundo alang sa farm to market road projects aron kini sayon sa mga mag-uuma nga mapaabot sa konsumante ug ilang plantasyon nga mabisitahan.
“Ang among Administrasyon naningkamot nga mapalambo busa nalipay ko karon nga nag uban kita karon sa atong ground breaking sa processing center sa tea kay walay laing makalipay kanato nga makita ug magbunga ang paningkamot sa atong mag-uuma.”
“Since 2004 we are helping sa Oolong tea, nag stop sa una ug we are glad sa team sa Province sa pagpangulo ni Gov Bambi ug Pagro Apollo Pacamalan nga nihatag og suporta sa katawhan sa atong lalawigan ug sa atong mga mag-uuma. This facility will add value nga mosaka ang demand sa inyong gitanom nga oolong tea.” dugang niini.
Malaumon si Guingona nga ampingan kini nga tsansa nga gihatag sa gobyerno.
“Hinaot unta nga inyong ampingan kini para makasustain throughout the very very years ug padayon inyong paningkamot ug padayon ang tinabangay para kaninyo ug para sa tanan makalaom kamo naa rami sa doul pirme andam nga motabang kaninyo ug kining tanan naglampos bunga kini sa tinabanga sa probinsya ug lain national agency lakip ang USTP,” matud ni Guingona.
Giaghat sab niini ang katawhan bisitahon ang lugar ug plantasyon aron matun-an ang pagtanom niini.