Garcia: Daklat Kayanakan nang Aurelio Tolentino: Ing Pawaga

(Booklet for the Youth: Aurelio Tolentino: The Introduction)

PAWAGA

Karing Kapatad

Kekong kapatad kung tubung paglawltan

iting kutdang aklat kekayu ke yampang;

tula yang gewa ku, king ba’yang miyagpang

king pamagdalit yung panaplak king pagal.

E mekatapilan dimdam ku’ing dalit yu,

menaglus king busal nining kaladwa ku;

siwalang matarling minye tula kaku,

dapot ing laman na lugmaug e mu nanu.

Y “Bernardo Carpio”, “Ayup a Adarna''

itang “Pugut Negro”, maulang “Cloriana”

at miyayaliwang diwata’t “encantada''

king panaun ngeni dapat gulutan la.

Nanung nabangnan yu kareting simbitlan?

Ala nune mu pin pawang kabutangan.

Katau ya kabud misan na lasakan

ing meto "Imperio” dili nang biyagan.

At ding sablang leon, dambwala at tigres,

ding lasip king bunduk a lalung mabangis,

king anting-anting da kusa lang paylupig,

pakisabyan da la't makibat lang tikis.

Pawa mung “enkanto”, “virtud” at “talisman”,

ing akwa yu kareng dalit a simbitlan.

Mamili ko sana karetang nabangnan

keta ing pagal yu dit man e masayang.

Itinang yampang ku maluka yang daklat,

dapot nung lasan ye, numabang kong ditak.

Dalitan yu ya mu karing kek’ong anak,

tubu cu maragul king pu’unang puyat.


Ing kapatad yu,

~Aurelio Tolentino, Banwang 1921

(Misulat king Pamisulatmap agpang king Akademyang Kapampangan)

***

King panaun nung kapilan ya misulat ing Daklat ning Kayanakan—1921—malambat pa bayu mika-TV at lalu na computer at internet. Kanita aklat o libru la reng pagkayabalan da reng tau lakwas na reng kayanakan—iny sa ing Watas Aurelio Tolentino sinulat ne’t pepalimbag ing daklat ayni bang’ting upayang ayusukan o ay-advise na la nung makananu ing manayun at e makasumaming dapat o panugali da reting patungkulan nang kayanakan king panaung ita.

Inya pin asambitla na la ring makapanaun a babasan da reng tau kanita a pane kudtang isip la mu at nung iyambing la keng panaun a kasalungsungan ila pin ding fantasy movies—Superman, Batman, Spiderman, Iron Man, o nanu-nanu pang awsan dang super heroes a sikat karing kayanakan ngeni anting ababasa da kareng libru o komiks at ayayalben da keng sine, YouTube at karing cellphone da mismu.

Nung nanu man ing pagkayabalan da reng kayanakan king nanu mang panaun—ila ring karelang tatalukyan at pagkayapusan anting kareng “idol” o nagra pin ngeni—“lodi!” Nung nanu man ing panugali da reng karelang “lodi” antita mu naman ing buri dang gawan at pagkyapusan king tune dang bye.

Nung kanita ating sikat a “Bernardo Carpio”, “Ayup a Adarna'' “Pugut Negro”, “Cloriana”at miyayaliwang diwata’t “encantada'' at atin “enkanto”, “virtud” at “talisman”—deng super heroes tamu ngeni atin lang super power a agyu dang lasawan agyang ing metung agusali o building kapamilatan namu ning karelang “wer-pa!” I Superman makasulagpo ya, i Batman makapagsabit-sabit yang anting talibatab, kabang i Spiderman makapanalukayt ya at makapaglipat-lipat yang gusali a ing agi o spider web na yang parating nang pangangas gamitan.

Dakal la pang aliwang super heroes a miyayaliwa malyaring daptan. Iron Man, Wonder Woman, Incredible Hulk, Aqua Man, Wolverine, Thor, Doctor Strange at dakal pang aliwa. Makanyan man, pane la mung kudtang isip deni at king kamatutwanan ala la mang malyaring isaup kekatamu.

Makanyan mang ngana ping Tolentino - “Nanung nabangnan yu kareting simbitlan?Ala nung e mu pin pawang kabutangan. Katau ya kabud raisan na lasakan ing meto “Imperio” dili nang biyagan. At ding sablang leon, dambwala at tigrea, ding lasip king bunduk a lalung mabangis, king anting-anting da ku sa lang paylupig, pakisabian da la't makibat lang tikis. “Pawa mung encanto' virtud at talisman” ing akwa yu kareng dalit a simbitlan. Mamili ko sana karetang nabangnan keta ing pagal yu dit man e masayang.”

***

Dake Talabaldugan:

gintô/gintû¹ – (palagyu) balituk. English: gold metal. Alimbawa king pamangamit: “Ala lang pamiyaliwa king banal a pilubluban ding gintu at buga uling agamit no reting peru king pamagsilbi king Apung Ginu.”

gintô/gintû² – (palagyu) salapi, pera, kwalta. English: gamit king pamanyali o pamamayad. Alimbawa king pamangamit: “Alang malyaring makasali agyang nanu pa karakal a gintu king malinis a dangalan at lagyung e mirusingan.”

gintô/gintû³ – (palagyu) bandi, pibandyan. English: riches, wealth, opulence, property or properties. Alimbawa king pamangamit: “Ing adala tamu kabud king sumangid a bye ya pin ing kekatamung tatangkapang gintu karing kekatamung pusu.”

gigulan – (palagyu) balituk o gintung labis keng adwanmpulung kilatis, lante gintu. English: pure, unalloyed gold of more than 20-karat value. Alimbawa king pamangamit: “Agya mang sumulud kang kabud mu gigulan, ing sasalikut mung marok a panugali e pa mu rin mitakpan.”

gipít – (palagyu) lipit, mangalulu, magkakasakit king kabyayan o salapi. English: in dire straits or difficulties, often in finance. Alimbawa king pamangamit: “Ing kanung taung gipit agyang king pataram mapipilitan yang kakapit.”

***

GAWING KAPAMPANGAN

Keng kayabangan da reng aliwang kabalen tamu saguli lang ayulata. Potang makatalan la pang ditak a salapi—mamanyali na lang miyayaliwang sula o alaas a kulang namu pati telatau da mata pasuluran da kareti. Relo mal, mekad Rolex o nanu mang mangamal a relo, singsing a makibatung dyamanti; tingga, e mu pambalugbug nung e pati na dila at kambang dang arung at pati ipan pa pin agyang e man kaylangan; ing piblas da asna kayulata mu naman—itang ating dapu (Lacoste) at Armani o nanu-nanu pang mangamal a tatak. Potang malipt no man isngala do ngan deti angga na potang e da no ayatbus.

***

PAMIPALINO: Ing Kapisik magnasa ya at manwalang misubling pasibayu ing lagablab ning legwan ning Kalinangan Kapampangan kapamilatan ding keyang dalit, kawatasan, amlat at miyayaliwang kapaglalangan-panyulat a misulat king pigmulan at tune kulitan kambe ning dalise at mapagmasabal a pamisip at parasan.

Ing panyulat ding pipumpunan yang sukat mataluki at miparangalan kapamilatan ning pamangamit kareti at aliwa ring karing dayu at salungat a paralan dang dela keti Kapampangan. Ing Kapisik ala yang kikilingan a kapanaligan, aguman o ninu man nung e ing Lubusang Katutwan.

Malyaring sumulat king garciakragi@yahoo.com para karing kutang o munikala.

Trending

No stories found.

Just in

No stories found.

Branded Content

No stories found.
SunStar Publishing Inc.
www.sunstar.com.ph