Speak out: Ing Tutung Manimuna (The True Leader)

By Jose Roman Reyes Laquian

YA ING babie cayupayan caring tau, bale't baryu,

Cayupayan queng estadu't maguing balayan na mismu;

Balang tau tutunguen nang pecabasi ning progresu,

Catutuan magpatimaua qng mayap nang lideratu.

Ya'ing casigla'n ban ding tau masalese lang magobra,

Quea ya ing tanda na ning masican a inpluencia;

Quea ya ing casanaian manicuang talatuqui na,

Ya'yting queang apirusta bilang tutung manimuna.

Cayantabe nang magobra quea nong tuturuan pane,

Ding obra da mamatacad qng mayap nang pamaquiabe,

Magobra la pauli ning tula't casigla'n nang babie,

Desoras mica casiran , ya'ing manayus masalese.

Qng puesto na't inpluencia, ing susi ning lideratu--

Ya'ing mumuna nang caburian tagquila'nong positibu

Ding bie ding balang memalen , positibu't epectibu,

Mica obra la't cabyayan , ding bie ra mica progresu.

Catapatan ya'ing pecasancap ning queang lideratu,

Tapat ya queng sarili na't caring capara nang tau,

Qng catapatan miacma la ding dapat na't amanu,

Alang sasalicut, ing bie na macabuclat yang libru.

Gagamit yang inpluencia queng ustung oras at sancan,

Titibuc ya ing pusu nang maglingap qng Indung Tibuan;

Ding isipan na mayap lang dapat para qng balayan,

Malugud ne'yting tatairan papuntang dalan-canawan.

Dadalan ne'ing pamaglalang positibung pamagbayu,

Pagpursiguian macananu dapat "maguing" la ding tau

Qng dalan ning malinis a pamagbayu queti yatu,

Pamagbayu a magbungang casaplalan at progresu.

E na cutang nung "maliari ta pang mica pamibayu?"

Nune "nung cap'lan at nung nu calalam tamu magbayu?"

Pamaglacbe qng malaut a dalan ning pamagbayu

Ya ing maustang dalanan ning mayap a lideratu.

Tilip ya ing maulagang calidad ning lideratu,

Ya'ing "larauan qng daratang" queang manimunang tau;

Balu ne'ing queang lacaran ustung dalan queti yatu

At ayamuyut ding tau tuqui anga na qng sepu.

Ining tilip ya ing nanu, . . . quea ya ing macananu

Gauan mica catuparan ing tilip at e magbayu;

Disciplinado pamisip bilang tutung visionariu

Matapat ya pamagquilus cambe suporta ding tau.

Apibabaluctut no ding idea't punto de vista,

Acaquit ne ing caquewan caring tanaman beit na;

Matindi ya'ing caguiwan nang solucionan ding problema,

Maulagang pisasabian magaling nang reresolba.

Pacamalan ne ing queang tilip cambe ning taguimpan,

Deti anac ning caladua na't plano ning catuparan;

Ing tilip na maguing mision , mision a buri nang gauan

Dapat ban ding tau tacman da ing tune casaplalan.

Disciplina queng sarili ya'ing tanda ning manimuna,

Disciplina queng puesto na't responsableng pamagobra;

Ing upayang mibie quea e mibie ban manabusu

Nune ya'yting upaya nang magserbicio caring tau.

Matibe tatalacaran ne ing pamipante-pante,

Pareju la carapatan ding pantas, mangmang at luse;

Catimauan ya ing carapatan ding taung mabibie

Nanu man ing capan'walan o panlalaue da queng bie.

Pagsumaquitan pagobran na'ing canawan da ring tau,

Pagnasan nang mica mayap lang pamibie-bie queng yatu;

Quea ya ing capan'walan queng quealan mangabiran --

Qng cayamanan ning yatu , sablang tau maquinabang.

Tutung pamipante-pante qng dagat na ning quetauan --

Calulu man o macualta , mestiso o baluga man,

Ya'ing gagauang tete caring pilatan da ring relihiyon

Gaua na at capan'walan para queng payapang nacion.

Tatamnan na't didiligan ding guelingan at caguiwan

Ding queang panimunan ban ing balen ya'ing maquinabang;

Quea ya ing caguiwan a mipatupad ing taguimpan,

Alang mayap a taguimpan e na aguiung paquicuanan.

Calidad ning lideratu't calidad ning queang pusu

Deti ilang pecatanda na ning manimunang tutu;

Nanung peligro man datang quea e ya maulaga,

Sumuyu ya qng balayan angang tauli nang inaua.

Matapang nong arapan ding panaun ning catagcuan --

Ayun, albug, terorismo't dacal pang capagsubucan,

Ding agencia ning gobierno matapat nong paquilusan

Ban saupan la ding memalen qng panaun ning catagcuan.

Ding memalen susuyuan na quea langan magtiwala,

Quea ya ing pamagcusa , mayap a plano at nasa;

Balang oportunidad a daratang ya'ing manibala,

Manimuna yang sasaup , malinis ya pusu't diua.

Casipagan, cababan-lub, sacripicio queng sarili,

Macabuclat isip qng tune a pamicaintindi,

Catapangan pamaglingap ampon lugud a matindi --

Masampat lang panugali ning manimuna ning laji.

Matiaga ya at matapang queng balang capagsubucan,

Pasulung yang lalacad queng pan'walan nang ustung dalan,

E susucu queng mali dang capan'walan ding queraclan,

Matibe tatalacaran ne ing ustu at catutuan.

Quea ya ing pamagsuyung mitmu pusu at caladua,

Casanmetung ne ning balen qng ligaya man o dusa,

MacaDIOS ya't macabalen, e ne guiguinuan ing cualta

At malugud qng cayapan ya . . . Ing Tutung Manimuna!

Note: "Tilip" ya ing Matua o Minunang Amanung Capampangan a ca cabaldugan ning Amanung Inglis (English) a "Visio" which is "the act or power of anticipating that which will or may come to be" or "unusual competence in discernment or perception; intelligent foresight: a leader of vision.