NAHIMUOT ko sa gisulti sa akong usa ka higala nga gibaligya na daw sa iyang silingan ang wala magamit nga mga kaldero aron lang maka “pay in” ning mga nanggawas karon nga money investment schemes.
Parehas sab sa usa nako ka higala nga akong giingnan nga basin unya mag-brief nalang siya og gisi nga maglakaw kay iya namang giapil og baligya ang iyang purol aron matigom ang kwarta alang sa pay in.
Ang uban karon, kadtong dunay mga tinagoan sa bangko, gipang-withdraw gyud nila, aron maka pay in, siyempre wala ma’y makabuot sa ilang kwarta, kay ilaha mana.
Pero kadto, pobre naningkamot gyud asa makahiram, sama sa pag-5’6 sa Torko, pag-loan sa mga kooperatiba, loan sa online, ug bisan loan sa mga government financial institutions, sama sa SSS, GSIS, Pag-Ibig ug daghan pa.
Diha sa’y mamaligya og yuta sa probinsya, mamirenda og mga butang, ug lagmit masira ang negusyo kay gi-pay in ang kapital.
Kining tanan kabahin lamang sa hisgutanang, pay in ug pay out nga bisan asang dapit kung dunay panagtapok, imposible og di kini mahisgutan.
Among silingan nahimong away sa magtiayon kay halos nahurot na ilang mga tupperware ug mga mahalong gamit sa kusina nga gipang-display sa aparador kay gipang-prenda na sa pawnshop nga inato, aron ika-pay in.
Ug nasuta ning bag-o lang nga daghan na suma pa ang giingong nangyawyaw kay sa sige nila og pay in, wala naman sila nakasinati og pay out; maayo lang man daw sa sugod, gipatilaw ang uban, aron mao ang giingong modani sa kadaghanan nga mo-invest og salapi.
Kanako, di ta angay magyawyaw kung moabot sa panahon nga “SCAM” na gayod kay giingon bitaw nga alang lang kini sa mga ‘risk takers’.
Kung wala na ka pay out, kay nagsira na ang kompanya asa nag-pay in, o giingong nadaut ang system, o nahagba ang giingong “cryptocurrency” wala na kita’y mabuhat niini, dili ta ka reklamo, kay lagi, giingon man nga “sugal” kini.
Ang atoa nalang niini, nakat-on kita kung kanus-a moundang og pay in.