GISAKYAN sa mga pulitiko ang party-list system kun sectoral representation sa kongreso pagpaundayon sa ilang dinastiya paglig-on sa gahom sa pamilya sa ilang dapit.
Kini ang paniid sa mga tawo nga nakasakop sa kaabtik sa mga pulitiko nga nagpahigayon sa ilang mga kaliwat nga mapili isip party-list representatives.
Gimbut-an sa 1987 Phil. Constitution nga kinahanglan 20 porsinto sa mga kongresista sectoral representatives gikan sa kinaubsang hut-ong (marginalized) sa katilingban.
Giaprubahan ang nagsapwang nga balaod (enabling law) sa gihisgutan nga gimbut-an nga mao ang Republic Act 7941. Kini nagbuot nga adunay 3 ka mga kandidato ang matag party-list.
Sila mapili kon makakuha ang matag usa og 2 porsinto sa national vote (total nga botos sa mga party-list). Di mapili kon di kaabot og 2 porsinto. Mahimong usa ra ang mapili kon makaabot.
Apan kon ang nangapili sa kinatibuk-an di kaabot sa gikinahanglan nga 20 porsinto sa gidaghanon sa mga kongresista kuhaon ang nagsunod nga dako nga botos nga party-list down the line hangtod makuha ang 20 porsinto.
Gamay ra ang badyet sa sectoral rep tandi sa regular nga kongresista, apan ang ilang giapas mao ang political limelight nga naa gihapon ang ilang kaliwat.
Kita nahibulong nganong makalusot sila sa farmer, labor ug sa ubang grupo ug asosasyon nga nagkinahanglag tingog diha sa kongreso. Ah, tungod sa kuwarta og impluwensiya!
Pun-an sa peke nila nga gugma o gusto kuno sa adbokasiya sa pundok daghan ang mailad intawon. Seguro nga makalusot ang party-list nga ilang gisudlan kay sila may campaign funds.
Karon may tinguha ang tarong nga mga tawo nga manawagan nga abolison ang party-list system. Balido nga tinguha apan di mahitabo kon di usbon ang atong konstitusyon.
Kon ma-federal ang sistema sa atong pangagamhanan sayon ra kapangitaag alternatibo aron molambo ang kahimtang sa marginalized groups sa atong katilingban.
Hinaot ang Federal system moabot sa di pa ang 2022 presidentoal eleksiyon aron di na magdahan kining mga pulitiko nga nanggungis na gitagimtim na lang sa pangabuso.