ANG mga naugkat ug kontrobersiyal nga investment scam sama sa Kapa-Community Ministry International Inc., Organico Builders (kutay sa negusyo sa baboy), ADA (bahin sa negusyo sa manok) ug uban pang dinagko nga pangilad dili kini bag-o, karaang modus operandi. Mag-usab-usab lang og paamagi sa managlahing panahon.
Masubay kini sa estilo sa Ponzi scheme. Sumala sa Wikipedia, matang kini sa pangilad nga modapit og mga mamuhonan uban sa saad nga dakong kita alang sa mga unang nakabubo og puhonan apan ang gibayad gikan sa mga bag-ong gibubo nga puhonan sa mga ulahing ningsulod sa “negusyo.”
Ang eskima o modus magpatuo sa mga biktima nga dunay dakong makita sa gikan sa pagbaligya og mga produkto o ubang pasangil sama sa halad sa simbahan, ug wala gibutyag nga ang kuwarta sa ubang ulahing nisulod maoy bugtong tinubdan sa kita. Pakang-pakang lang sa kuwarta.
Tungod kay dili kini tinuod nga negusyo, ang ulahing nakasulod sa grupo maoy risyo nga dili makabawi sa ilang gibubo nga puhonan labi na kon gamay o wala nay bag-ong mobubo og puhonan busa mayabo ang tanan. Daghang moreklamo. Hayhay lang ang nakauna.
Ang maong pamaagi gingalan ni Charles Ponzi, kinsa nailang banggiitang mangingilad niadtong 1920s gamit sa maong estilo sa pagbubo og puhonan. Ang batakang basihanan sa Ponzi scheme, “to rob Peter to pay Paul” o kawati si Pedro para ibayad kang Pablo.
Daghan nabulyaso sa maong eskima. Nahanaw daw sama sa bula ang ilang kuwarta. Dili na maihap ang nadaut nga relasyon. Grabe ang Kapa human nakaako sa paggamit sa relihiyon. Paggamit sa pulong halad ug grasya? Makagaba.
Dili kita mabasol sa mga inosenteng biktima, leksiyon na ang atong mapupo. Kinahanglang masumpo ug masilotan ang mga galamay ni Ponzi ning bag-ong panahon.