GIHINGANLAN ni Presidente Rodrigo Duterte ang party-list system nga “evil,” sa ato pa, demonyo, dautan. Ang mga milyonaryo, matod pa niya, nakasud sa Kongreso pinaagi sa party-list system nga gitagana unta sa mga marginalized sectors.
“Everyone involved there are the rich. The rich people fund the party-lists. They are named after laborers but the people behind it are the millionaires. So they stay in power there,” nagkanayon ang pangulo.
Sa ato pa, gikabay-an sa mga milyonaryo ug mga politiko ang party-list system aron magpabilin sila sa gahom. Mao na kaha kini ang sinugdan sa pagkahanaw sa party-list system?
•••
Ang party-list system nahimong kabahin sa atong House of Representatives niadtong 1995 pinaagi sa Party-list System Act, ang Republic Act No. 7941, aron paghatag pg tingog ngadto sa Kongreso ngadto sa marginalized ug underrepresented sectors.
Apan matod pa sa election watchdog group nga Kontra Daya, hapit katunga o 62 ka mga pundok nga nidagan sa miaging eleksyon dunay koneksyon sa mga political dynasties, nga negosyante ug mga kwestyonableng mga katuyoan.
Tungod sa probisyon sa Batakang Balaud nga ang mga kongresista sa party-list maglangkob sa 20 porsento sa mga kongresista nga gipili sa mga distrito, karon niabot nag 61 ang mga party-list representatives sa Kongreso nga gikan sa 51 ka grupo.
•••
Ang topnotchers sa party-list sa miaging eleksyon mao ang Anti-Crime and Terrorism Community Involvement and Support (ACT-CIS) ug Bayan Muna. Ang duha ka pundok adunay tagtulo ka mga kongresista. Samtang ang Ako Bicol, Cibac, Ang Probinsyano, 1Pacman, Marino 2 ug Probinsyano Ako adunay tagurha ka kongresista.
Ang laing 43 ka party-list groups adunay tagsa ka mga representante sa Kongreso. Sa gidaghanon nga 61, ang party-list groups usa ka dakong puwersa sa Kongreso. Kon maghugpong, mahimo silang motabang sa pagpadaog sa sunod nga House Speaker.
Ug tungod sa ilang kadaghan, nga magkadaghan pa gyud sa umaabot nga panahon, duna silay igong gahom sa pagpugong sa pag-usab sa balaod nga nagpatuman sa party-list system. Ang laraw sa pag-abolish sa party-list, matod pas taga Cabadiangan, sama da sa asin nga mahug sa linaw, matunaw.