CARMELO D. LARIOSA
Panadtaran, San Fernando, Cebu
KINING isla nga ginganlag Isla Aninong-Iho maoy usa ka isla nga matawag nga nagsapnay og kinaiyanhong katahom. Daghan ang mga mananagat nga gustong managat sa lawod atbang niining islaha, kay abunda sa mga isda. Apan dunay panahon nga mounos pagkalit ang lawod ug ang mahitabo mao nga dunay dakong lilo nga mokalit pagtumaw ug suyupon ang sakayan o pambot o unsa pang matang sa sakayan sa dagat. Mao nga ang suheto na ning maong lawod managat og sayo ug unya sa dili pa mosalop ang adlaw modali dayog pamugsay paingon sa Isla, sa kahadlok nga maabtan sa unos ug dakong lilo.
Dinhing Islaha imong makita nga maanyag ang mga dalaga ug ambungan sab ang mga ulitawo. Nindot gyud ang Isla Aninong-Iho kon ikomparar kini sa ubang isla nga makita sa lawod.
Si Aliyana , ang labing guwapa nga dalaga sa isla, wala pay hinigugma, kay wala pay nakapapitik sa iyang kasingkasing. Apan dihang mitumaw ang usa ka tiguwang nga ginganlag Anas, ambot diin gikan, kay mao man lay nakit-an sa taga isla nga midunggo kini sa baybayon nga nagsakay sa iyang sakayan ug dunay gidalang mga maleta ug mga gamit sa panagat, kanunay nang makita si Aliyana nga moadto sa payag nga gipuy-an ni Anas. Nakit-an siya nga nakighinabi sa tiguwang. May naglagot ug nasuko. Kini mao Oryong, ang ulitawo nga dugay nang nangulitawo kang Aliyana.
“Hoy! Aliyana, unsa ba? Nahigugma ka anang tiguwang?” ni Oryong ngadtong Aliyana, kay gibatig pangabubho kay kada adlaw na lang si Aliyana tua sa tugkaran sa payag sa tiguwang.
“Ako, nahigugma kang Manong Anas? Wala man. Naluoy lang ko niya. Ako siyang silbihan kay luoy na siya sa iyang pangidaron karon. Sama siyag edad sa akong lola nga namatay dugay na. Ang ngalan sa akong lola kay Nanang Saturnina.”
“Apan nakita kong gihapuhap sa tiguwang ang imong bukobuko,” ni Oryong nga mikagot ang mga ngipon. “Lalake si Manong Anas bisag tiguwang na siya,. Peligro kaayo kay ikaw dalaga nga matahom!”
Mipahiyom si Aliyana. “Nagpatambal ko kaniya kay may sakit ko. Iya kong gitambalan.”
PAGLABAY sa pipila ka adlaw nakigsulti si Manong Anas sa mga molupyo. Milanog ang iyang tingog nga nagkanayon. “Mga taga Aninong-Iho, ang unos ug lilo didto sa lawod maoy hinimo sa gamhanang Ukoy ug Sirena. Karon nga nahibalik na ko dinhi, wala na si Saturnina kay ilang gikuha. Si..Si Saturnina akong hinigugma ug dako siyang buhi. Wa siya mamatay. Si Saturnina usa ka sirena; dili siya ordinaryong tawo. Nasuko siya nako sa pagkamatay sa among anak nga si Sirenalda kinsa mao ang inahan ni Aliyana. Ako nagpahibawo kaninyo karon nga manungas kamo sa habog nga bungtod dinhi sa isla kay may mahitabong dakong lunop dinhi. Patubuon sa gamhanang Ukoy ug Sirena ang dagat ug unya ibanlas nganhi sa Isla Aninong-Iho. Kining akong apo nga si Aliyana sa dili madugay mahimo nang sirena ug motipon na siya sa mga sirena sa dagat. Sige na, lihok na kamo kay misugod na pagkusog ang hangin. Dayon mokisaw sa dagat ang dakong lilo! Ug ang dagat molunop sa kapatagan!”
Igo gayud nga nakahuman si Manong Anas sa iyang katapusang mga pulong kalit nga mitubo ang dagat. Mitubo pa. Mitubo pa gyud. Pagkakita sa mga molupyo nga nagpaingon kanila ang dagat nanaglumba silag panagan paingon sa bungtod, daw mga piso nga mipaingon sa himungaan aron motago sa mga pako niini. (KATAPUSAN)