NAMINAW ko’g balita sa radyo gahapon sa buntag, ug nadunggan nako ning usa ka reporter nga naghisgot og “persons deprived of liberty.”
“Unsa kuno?” nangutana ko sa akong misis. “Persons deprived of liberty kuno,” mitubag siya.
Padayon ming naminaw. Miingon ang reporter, “Ang medical mission alang sa mga persons deprived of liberty ipahigayon karong Sabado sa Cebu City Jail.”
“Ah, mga piniriso inyang gipasabot,” ingon ko.
Mao na diay ni tawag karon sa piniriso sa iningles? Di na diay prisoner, o inmate, o detainee? Persons deprived of liberty na diay? Pagkataas na ba. Gikan sa usa ka pulong nga “piniriso” nahimo nang upat ka pulong.
Sa tinuoray, wa na kaayo ko nabag-ohi ani. Isip manunulat, kahibawo ko nga mao ni gitawag og political correctness. Mao ni giingon sa iningles nga “the avoidance of forms of expression or action that are perceived to exclude, marginalize, or insult groups of people who are socially disadvantaged or discriminated against.”
Sa Binisaya pa, mao ni mga pulong o buhat nga gilantaw nga makapasakit o makainsulto sa uban.
Nakadungog na mo anang “informal settlers”? Squatters na sila sa una. Ang mga nag-imbento ining political correctness nagtuo nga masakitan ang mga squatters kon tawgon silag “squatters.”
Kadungog na mo’g “vertically challenged persons”? Mao na sila ang mga putot sa una. Insulto man kuno paminawon ang putot, o mubo, mao nga mogamit tag vertically challenged.
Ambot ninyo nga mga mubo sama nako. Pero mas maglagot ko kon ingnon ko nga vertically challenged person. “Kaila ka ni Insoy? Kato bang vertically challenged nga vocalist sa Missing Filemon.”
Hapakon gyod tikag microphone. Wa gyod koy problema sa mubo kay tinuoray ko nga mubo. Ayaw kog ilara anang inyong peke nga pagpakabana sa akong pagbati.
Kinahanglan tag laing kolum aron atong masusi pag-ayo diin nagsugod ning political correctness. Sa ako lang nahibaw-an, di pa ni dugay, kay sa bata pa ko wala mi aning isyuha, Kon bungi ka, bungi ka. Kon libat ka, libat ka. Di tika tawgog “tawo nga ang kalimotaw nag-abot sa tunga.”
Pananglitan, mao ni ako sa Bisaya: “Si Insoy usa ka tawo nga mubo, amaw, pobre, baho, bakakon, palahubog, ug tighugas og plato sa balay.” Pero sakitan ko ani, mainsulto ko. Mao nga please lang, kini ang gamita:
“Insoy is a person who is vertically challenged, intellectually impaired, economically marginalized, nasally disturbing, economical with the truth, anti-sobriety activist, and a domestic utensil sanitizer.”
Thank you sa inyong concern sa akong feelings.