TABON. Tungod sa pagkamatay ni John Clark Ebua, 5, dihang nabuwasot siya sa manhole ug gianod sa kusog nga bul-og sa uwan niadtong Sabado sa hapon, ang Department of Engineering and Public Works (DEPW) sa dakbayan sa Sugbo sugod kagahapon manabon na sa mga abli o walay tabon nga manhole.
Matod pa sa taho, si John Clark nagduwa sa uwan niadtong Sabado sa ilang dapit sa Sitio Exoville, Barangay Basak-Pardo dihang nahagbong siya sa way tabon nga box culvert ug wa na dayon siya hipalgi. Niadtong Dominggo sa alas 5 sa hapon na nakit-an ang lawas sa bata didto sa bukana sa tulay sa Tagonol.
Ingon ana ka delikado ang way tabon nga mga manhole. Kining mga manhole anha moagi ang tubig panahon sa ting-uwan, hugaw nga tubig gikan sa kabalayan ug mga establisamento.
Kini nga hitabo dunay dakong posibilidad nga ikiha ang dakbayan sa Sugbo tungod sa kakuwang o walay pagtagad sa mga manhole, nga iya sa dakbayan sa Sugbo ang responsabilidad. Nakahinumdum ko sa kiha ni Genaro Teotico batok sa dakbayan sa Manila dihang nabuwasot siya niadtong Enero 27, 1958 sa manhole nga walay tabon, nga maoy hinungdan sa iyang mga samad ug bun-og.
Nahuman ang kaso niadtong Enero 29, 1968, kon 10 ka tuig ang miagi, nga miabot sa Korte Suprema ug hukom sa Court of Appeals dili sayop ang desisyon nga dunay tulubagon ang dakbayan sa Manila. Ang walay mga tabon nga manhole tulubagon sa dakbayan o sa usa ka lungsod.
Ang depensa sa dakbayan sa Manila nga wala silay tulubagon sa danyos nga naangkon ni Teotico tungod kay ang charter sa dakbayan sa Manila nag-ingon nga dili manubag ang mga opisyales nga pinili o tinudlo sa kadaut nga mahiagoman ni bisan kinsa tungod sa kakuwang sa ilang pagpatuman sa mga balaod o ordinansa.
Apan ang Court of Appeals sa iyang desisyon didto mobasi sa probisyon sa New Civil Code sa Article 2189 nga nag-ingon nga ang mga probinsya, dakbayan ug kalungsoran manubag sa danyos sa kamatayon o pagkabalda sa usa ka tawo tungod sa dautan nga mga kadalanan, tulay, edipisyo ug sa mga trabaho-publiko nga dunay kontrol ug superbisyon ang usa ka kagamhanan.
Kanang daghan nga manhole nga walay tabon mora na man lang og natural na dinhi sa atong dapit ug sa uban. Gani, ang mga kontraktor sa dalan di man gani mobutang og marka nga dunay gitrabaho ug wala pa gyud mobantay aron paghatag direksyon sa trapiko sukwahi sa gimando sa balaod.
Di nato kalikayan nga makomparar ang atong nasud sa uban nga nasud kon maghisgot ta og safety kon kaluwasan sa matag usa kanato nga maglakaw ug magsakay. Kini tungod sa kakuwang sa pagpatuman sa atong mga balaod ingon man sa walay pagpakabana sa mga opisyales.