ANG atong sulat-suliran karong semanaha pinadala ni Jorem nga taga probinsya sa Biliran, Eastern Visayas. Mangantahay ni siya, taas ang pangandoy sa kinabuhi. Apan kon unsa ka taas iyang pangandoy nga magmalamposon isip mag-aawit, ingon ana sab kamubo iyang tingog. Ania:
“Insoy, frustrated ko nga singer. Suya ko sa uban nga taas kaayog tingog. Mag self pity ko kon mobirit na sila. Need your advice. Thanks.”
Mao ni akong tubag:
Ang pagbirit nauso niadtong dekada 70 ug 80 diha sa mga power ballads. Patas-anay to silag tingog, patagmingay. Naa ni teknik. Inig dayon nimog tira sa high notes, utong taman sa ginhawa hangtod ang imong itlog mosaka sa imong tutonlan o ubol-obol.
Mao ni gitawag sa music og the Principle of the Clogged Tube. Pasabot, the smaller the diameter sa agianan sa tingog (in our case, the ubol-obol), the higher the note. Mogamay ang diameter sa imong tutonlan kay nagbara man didto imong itlog, right? And remember, duha baya imong itlog, so ma-maximize gyod nimog maayo ni nga principle.
This explains nganong hugot kaayog karsones tong mga tawhana sa una, leather pa gyod, kay makatabang man ni pag-push sa itlog pataas.
Sa mga babaye, ang matris kunoy mosaka, although di ko sure ani. Sa Pilipinas, ang itlog kuno ni Ogie Alcasid ang mosaka inig birit ni Regine Velasquez kay conjugal property na man ning mga itloga.
Ang nagpauso sa birit sa mga babaye mao ang Birit Triumvirate nga silang Celine Dion, Whitney Houston ug Mariah Carey. Sila ang mga singer nga kon makakanta morag kataposan na sa kalibotan, apocalyptic kaayo ba, morag nanawag og tangke de gira.
Gani, naay pagtuon nga nag-ingon nga ang mga katalagman kuno nga nasinati nato karon sama sa linog, bagyo ug pagbuto sa bulkan epekto pa kuno kini sa biniritay nilang tulo niadtong dekada 90. Reverberations ba, kanang giingon sa iningles nga the persistence of a sound long after it is produced.
Pero kinahanglan ba gyod nga mosyagit kon mokanta aron mosikat? Kaila ka ni Karen Carpenter? Kato bang nagpasikat sa kanta nga naghisgot og mga langgam nga nag-apir.
“Why do birds suddenly apir / Every time you are near / Just like me they long to be close to you.”
Pwerteng lamia pagkakanta. Apan nagsiyagit ba?
Overkill ang birit, Jorem. Kon love ang topic, isyagit gyod diay? Unhealthy pa gyod sa imong itlog. Salamat sa pagsuwat.
•••
Ipadala inyong mga sulat-suliran sa insoyninal@gmail.com. Ako kining hatagan og pagtagad.