ALAS sayis na sa hapon. Naglingkod si Rel Becalas sa amihanang-silangan nga eskina sa Green Meadow Restaurant. Kinadak-ang lawak ni sa maong restawran. Giresera ni niya kay daghan siyang giimbirar sa hikay sa bunyag ni Ritchie, iyang ikaduhang apo. Usa ka gatos ka tawo ang kapasidad sa maong lawak. ‘Eat all you can’ ang gisabot niya sa restawran. Kini maoy instruction sa iyang anak nga si Norelyn ug ni Alex, iyang umagad, nga ginikanan ni Ritchie. Mga singkuwenta na ka tawo ang nanambong ug nagsugod nag pangaon.
Nagsige si Rel og lantaw sa pultahan. Daghan pa siyang gipaabot. Matag karon ug unya nanghupaw siya. Gisubli-subli niya ang paglantaw sa pultahan. Subo ug nagminghoy ang iyang panagway. Karon man god untang higayuna ang giplano niya nga magkapundok silang managsuon, lakip na ang iyang mga pag-umangkon.
Suwerte si Rel sa iyang paningkamot nga makolokar ang iyang mga anak. Kuwarenta anyos siyang drayber og dyip de-pasaheroan. Mao ra ni iyang trabaho nga gibuhi niya sa iyang pamilya, kay igo ra siyang nakahuman sa hayiskol. Kugihan sab nuon nga nakaabag-abag niya Marivel, iyang kapikas. Beautician si Marivel sa Soria’s Beauty Saloon. Pero nakahuman ang ilang tulo ka anak sa ilang tagsa-tagsa ka kurso. Puro na sab sila minyo. Maayog mga trabaho ang ilang mga umagad.
Ang ilang kinamaguwangang anak, si Richard, physical therapist. naminyo kang Cleofe nga doktora. Sila di makatambong kay tua manarbaho sa Amerika. Ang ikaduha nilang anak, si Mary Grace, CPA, naminyo kang Jover, CPA sab. Sa Saudi sila nanarbaho ug tayming ang pagbakasyon. Usa ka semana sa wa pa ang bungyag, ang ilang anak nga si Chanel nahibilin sa mga apuhan nga nahimong tig-atiman niini. Si Norelyn, ang kamanghuran nilang anak, gradwado sa Fine Arts, naminyo kang Alex, usa ka architect.
Nagkasabot ang mga anak ni Rel nga paundangon na siya sa pagdrayeb. Hatagan siyag allowance matag bulan. Gipalitan siyag Monterosport aron dunay service magamit sa lakaw-lakaw sama sa mag-grocery, manimba o mopasiyo dala ang mga apo.
Tungod sa kalisod sa kahimtang ni Rel kaniadto wala gyud niya ikahuguyhugoy o ikalulinghayaw ang iyang mga manghod. Siya man ang kinamaguwangan. Ang ilang ginikanan nga mga factory worker sayong nangamatay. Iyahay na lang silag paningkamot. Nangaminyo na ang upat niya ka manghod. Si Rina naminyo kang Romeo, usa ka mechanical engineer. Si Wilma nagnegusyo og surplus uban sa iyang bana nga si Efren. Si Allan nag-taksi drayber sa iyang kaugalingong yunit ug nakaasawa kang Tina nga may karenderiya. Si Michael traysikol drayber ug nakaasawa kang Edna nga sekretarya sa mayor sa ilang lungsod.
Kaniadto ang mga manghod ni Rel nagsigeg reklamo kaniya nga naglisod sila. Sige silag yangungo nga mohuwam og kuwarta kang Rel, kay kuno tua na sa abroad ang iyang mga anak. Nibalibad si Rel kay wa man siya maggunit sa kuwarta sa iyang mga anak. Wa sila mosabot ug magbagulbol, dayong pangluod. Iyang gi-teksan og imbitasyon ang iyang mga igsuon. Mitubag ang tanan nga motambong.
Alas utso na sa gabii, apan way usa ka igsuon ni Rel nga miabot. Luyo sa kaalegre sa mga bata uban sa mga ginikanan nga suod nga mga higala sa anak ni Rel, mihapdos ang dughan ni Rel. Ug mihapdos sab ang iyang tiyan kay gigutom na siya. Makigdungan unta siyag kaon sa iyang mga igsuon ug mga pag-umangkon, apan way usa nga mitunga. Nanglugmaw ang iyang luha nga mipunit og basiyong plato diha sa lamesa.
“Kaon na lag una. Maghuwat ka gihapon nila hangtod alas nuybe?” matod ni Marivel nga miduol kang Rel. Nakasabot siya sa gibati sa iyang bana. “Dautan ba diay kong pagka igsuon?” ni Rel nga nagtibi ang baba. “Dili! Sila ang dautan!” tubag ni Marivel.
“Mao ba? Ngano man?” ni Rel nga nagtrapo og tisyu sa pinggan. “Kinaraan gihapon nga pangutok ilang gihambin. Sa ilang pangisip, kay maguwang ka, obligado kang motabang nila. Ang ila, ila ra. Ang imo, ila sab. Mao na ilang mentalidad! Pasagdi na sila,” ni Marivel nga nagbira sa kamot sa iyang bana ngadto sa nahimutangan sa mga pagkaon. “Mangimbitar na lang ta sa atong mga ig-agaw. Sayang ang mga pagkaon,” ni Rel nga namahid sa iyang mga luha.
“Maayo pa,” ni Marivel nga mipagawas dayon sa iyang selpon gikan sa iyang shoulder bag aron manawag sa mga ig-agaw ni Rel ug sa iya pod mismo nga mga ig-agaw.
(KATAPUSAN)