PANAHON ni Mayor Mike Rama gipasirhan ang 15 ektarya nga Inayawan landfill nga sulod sa 18 ka tuig nahimong bukid sa mga basura. Giplanohan nga himoan og parke, mall ug waste-to-energy facility. Didto na ilabog ang basura sa Asian Energy System sa Polog, Consolacion. Sa dihang mipuli si Mayor Tomas Osmeña bisan asa nalang ilabay, nahimong saag nga basurahan. Dihay higayon nga ilabay sa SRP isip transfer station, Compostela, balik sa Consolacion, Aloguinsan, Evo Environment sa Inayawan ug dihay gibalikan og labay ang Inayawan landfill.
Dihay basura gikan sa South Korea didto nalang gitam-ok sa Tingub, Mandaue diin pakyas ug nabulabog ang dakong panapi. Mipadala usab sa ilang basura ang Canada, Hongkong ug Australia. Gipobrihan sa atong nasod, gihimong labayanan. Basura gikan sa Australia ug South Korea gidunggo sa Mindanao.
Nagpakita nga palpak kadtong administrasyon ni Osmeña sa koleksyon sa basura. Adto na maglabayan sa Aloguinsan ug Consolacion. Layo ang Aloguinsan samtang temporaryong gipasirhan ang Consolacion. Maoy positibong kasulbaran ang giugmad nga landfill sa Binaliw. Sa sayo pa, gibaraw sa mga sakop sa oposisyon ang resolusyon ni Konsehal Alvin Arcilla sa BOPK pagtugot sa ARN Builders sa pasiunang pagpalambo sa 1.7 ektarya sa kinatibuk-ang 20 ektarya sa Kainsikan, Binaliw nga himoong central material recovery facility ug sanitary landfill. Kini tungod kay wala mananghid sa tag-iya sa luna, wala konsultaha ang silingang mga barangay, kalang-og sa lugar nga residential-agricultural, naapektohan ang tinubdan sa tubig ug ang kakulang sa track record sa ARN Builders sa pag-ugmad og basurahan.
Bisan sa pagsupak sa oposisyon sa konseho, nilagda og kontrata ang Siyudad. Sa sinugdanan maoy mihakot ang service provider nga Jomara hangtod nga mao nay nakakontrata ang Pamocor, kansang tag-iya alalay ni Osmeña nga si ABC Pres. Franklin Ong sa Kasambagan. Ang grupo nga Protect Binaliw Movement kusganong nanawagan nga ipasira. Problema nga gisangon sa Environmental Management Bureau (EMB).
Bisag kinsay magdumala sa Siyudad, nagpabilin ang suliran sa basura. Aron magkugi ang mga lumolupyo paghipos sa ilang mga basura, bayloan og sardinas sa kagamhanan sa Siyudad. Apan sa pagkakaron gihunong pa ang maong programa. Napagya nga kwarta sa basura ug sardinas sa basura.
Sa administrasyon ni Mayor Osmeña, nigasto og P300 million sa 2017, P420 million sa 2018 ug P595 million sa 2019, lakip na ang P232 million nga gipalit og 21 ka compactor trucks dugang sa 11 ka garbage trucks nga nagdagan. Apan sa administrasyon ni Mayor Rama, migasto lamang og P135 million ang tuig. Atong paabuton pilay magasto sa bag-ong haon nga liderato ni Mayor Edgar Labella ingon man unsaon pagsulbad ang saag nga basurahan. (csa_1156@yahoo.com / 09064648954)