GISUGDAN na karon sa Senado ang pag-debati kabahin sa balaodnon nga "death penalty" nga gitawag nako nga "patay-buhi bill."
Mahinumdoman nga mao kini ang usa sa mga isyu na gikarga sa mga maka-Duterte nga kandidato niadtong nilabay nga bugnong-lugaynon.
Kusganon nga giduso usab kini ni Presidente Rodrigo Duterte isip apil sa iyang nag-unang programa sa pagwagtang sa kurapsyon, krimen ug kriminalidad sa nasud.
Tuod man ni-arangkada ang "war on drugs" nga nikalas og liboan ka kinabuhi ilabi na kadtong nisukol sa kapulisan ug pagkabilanggo sa mas daghan pa.
Tonitonilada nga ilegal nga druga ang nakompiska gikan sa mga sindikato nga nagpasulod niini gamit ang atong kadagatan samtang daghan usab nga laboratoryo ang nasirad-an.
Medyo nihinay ang pagbaligya sa druga sa kadalanan samtang nisaka pag-ayo ang presyo niini kay gamay na lang ang suplay.
Apan ang paagi sa administrasyon sa pagpatuman niini wala mahiuyoni sa "human rights bodies" sa United Nations ug sa pribadong tigbalantay sa tawhanong katungod sama sa Human Rights Watch nga nakabasi sa New York.
Gisaway niini ang maong kampanya kay wala kini nahisubay sa "due process of law" ug daghan ang napagan sama sa kabus ug mga kabataaan ug wala nakapahunong sa dagkong tighimo niini.
Matud pa sa nagbatikos nga unta dili krimen ang pagtan-aw sa gobyerno sa problema sa druga kon dili ilhon kini nga sakit sa panglawas nga kinahanglan og pagsabot ug tambal inay nga kastiguhon ug patyon.
Sa laing bahin, ni-arangkada usab ang kampanya batuk sa kurapsyon sa gobyerno. Ubay-ubay sa mga opisyal ug kawani ang natangtang sa pwesto, nataral sa husgado o napriso tungod sa kurapsyon.
Apan gibutyag mismo ni Duterte nga bisan karon nga sobra katunga na siya sa iyang termino, naghitak pa gihapon ang kurapsyon sulod sa iyang administrasyon ug wa pa niya hingpit nasulbad ang problema sa druga sa nasud.
Busa, gusto niyang mapasar sa kasamtangang Kongreso ang silot kamatayon alang sa makalilisang nga krimen sama sa paglugos-patay, pagpayuhot og druga, kidnaping ug "plunder" o sobrang pagwaldas sa kwarta sa gobyerno.
Sa pagkatinuod, dugay nang anaay silot kamatayon sa atong balaod apan kanunay kining mauknol tungod sa daghang batikos gikan sa lokal ug internasyunal nga grupo sa kaepiktibo niining mosumpo sa kriminalidad sa usa ka nasud.
Mao usab kini ang akong panglantaw sa maong balaodnon nga dili kini tambal sa naghitak nga problema sa ilegal nga druga, krimen ug kurapsyon nga atong masinati sa palibot. Posible nga makapa-undang kini sa pipila nga nagsugod pa sa maong bisyo o gimbuhaton apan sa mga tang-an, wa-epik kini sa ilang naandan nga pangita.
Mas kusog pa usab ang bira sa kagustohang maharuhay sa kinabuhi sa dali nga paagi ilabi na kadtong nag-ilaid sa tumang kalisod ug way nakitang paglaum sa kinabuhi. Uyon ako sa istriktong pagpatuman sa mga balaod batuk sa druga ug kriminalidad apan dili mosangko sa ilang pagpatay kay ang kasagarang napatay kay mga kabus, kadtong dili makabayad og suburno sa pipila ka opisyal sa pulis, husgado ug Bureau of Corrections.
Ayuhon una ang sistema sa hustisya sa nasud.