PATAY na si Carmelita. Daghan ang nahibulong nganong ingon niini kakalit ang iyang kamatayon. Nakita pa gani siya kagabii nga mipakita sa nindot kaayo niyang pagsayaw didto sa teyatro diin siya ang nagdala sa papel sa bidang babaye nga si Alamada, ang babaye nga biktima sa pait nga kasinatian sa gugma. Si Alamada giangkon sa usa ka adunahan nga lalake nga ang tumong mao lang ang pag-angkon sa iyang katahom apan walay gugma. Ang ulohan sa maong drama mao ‘Ang Kamatayon sa Bugtong Awit’ nga ang tagsulat mao ang direktor nga si Agustino, usa ka aktor kaniadto sa pelikula. Ang mga nanan-aw nakadayeg gyud sa maayong pagdala ni Carmelita sa papel ni Amadala. Gipakita gyud ni Carmelita ang iyang katakos sa pag-arte. Sikat si Carmelita basta drama o dula sa entablado ang hisgutan. Siya dayon ang hisgutan sa mga batan-ong dalaga inigka human sa pasundayag sa teyatro o sa entablado.
Apan namatay si Carmelita. Naghikog pinaagi sa pag-inom og makahilong likido. Wala gani dugaya ang pagbilar sa iyang haya sa ilang panimalay. Maoy gusto sa iyang Mama ug Papa nga ikalubong dayon kini, kay mosamot lang ang kasakit ug kaguol nga ilang bation kon anaa pa ilang makita ang haya ni Carmelita.
“Morag di ko maktuo, Direk, nga patay na si Carmelita!” matod ni Virgilio kang Agustino. Si Virgilio mao kanunay ikapares ni Carmelita isip ‘leading man’ sa mga dula sa entablado nga ilang ipasundayag matag karon ug unya.
“Talagsaon siyang pagka babaye,” ni Agustino nga mipahid og panyo sa iyang mga luha. “Pero, unsa kaha gayud ang hinungdan nganong nagpakamatay siya?” ni Virgilio.
“Ato-ato lang ni ha, Virgilio. Si Carmelita dugay na nahigugma nako. Apan dili mahimo nga suklian ko ang iyang gugma, kay minyo ko. Duna koy mga anak ug mahal ko ang akong pamilya,” tug-an ni Agustino.
“Mao ba diay, Direk?” ni Virgilio nga mitutok sa ilang direktor. “Apan nganong namatay man siya?”
“Virgilio, dugay ka nang sakop sa akong Dramatics Club. Nia, akong ipabasa nimo ang iyang sulat sa wa pa siya magpakamatay. Hinaot nga inigka human nimog basa niini, ikaw na ang motago sa maong kasayuran. Tagoi kini hangtod sa hangtod.” Gitunol ni Agustino ang sulat ngadto kang Virgilio.
Dali nga gibukhad ni Virgilio ang sulat ug gibasa dayon. Ang sulat nagkanayon, “Direk, higugmaa ako kay ikaw lang ang lalake nga akong gihigugma ning kalibutana. Ning gabhiona sa atong pasundayag isayaw ko ang katapusan kong sayaw, kay inigka ugma wala na ako. Mahal ko ikaw, Agustino! Gihigugma ko ikaw! Ikaw ang nagtudlo nako sa usa ka matahom nga arte ning kalibutan. Adyos, Agustino! Sa langit lang ako magpaabot kanimo! -- Carmelita.”
Human niyag basa sa sulat ni Carmelita, mitulo ang mga luha ni Virgilio, kay si Carmelita iya mang gihigugma sa hilom. Apan wala na si Carmelita. Patay na si Carmelita!
(KATAPUSAN)