SAYO nianang buntaga nagpadayon siya pag-dyaging gikan sa Fuente Osmena. Unya mihunong siya atubangan sa usa ka restawran nga nahimutang sa Escario St., dili halayo sa Kapitolyo sa probinsiya sa Sugbo. Gilantaw niya ang sulod sa restawran. May pipila na ka kustomer ang nangaon. Pasado alas sayis pa sa buntag. Nangagpas siya nga ang mga kustomer tingali mga kawani sa mga establisamento nga silingan sa kan-anan o taga Kapitolyo ba hinuon nga naanad na nga anha mamahaw sa restawran.
Nahibawo siya nga ang restawran namugna gikan sa karaang balay sa mga apuhan ni Ellen, usa ka negusyante nga gradwado sa ‘business administration.’ Duha ka andana ang maong balay ug tanang lawak gigamit nga kan-anan. Ang kusina didto ipahimutang sa ubos. Wala hilabti ang mga butang sa mga lawak, sama sa mga aparador sa mga sapot sa mga apuhan ni Ellen. May mga aparador sab sa mga plato ug ubang mga kubyertos nga wala hilabti. Sa sala sa itaas may karaan ug dakong orasan nga nagtapot sa bungbong bisan guba na. Sa banabana niya kapin na sa sitenta ka tuig nga kini nagtapot didto. Sa taliwala sa sala nahimutang ang taas nga lamesa nga magamit sa mga kustomer sa ilang pagpangaon. Ang bungbong sa balay lubas nga kahoyng tinabla; ang mga haligi lig-ong mga tugas.
Mihangad siya ug gibasa ang ‘sign’ sa kan-anan. TREVOLEN NATIVE FOODS. Kombinasyon kini sa gisumpot nga mga ngalan ni Trevor ug Ellen. Mga potaheng lumad ang giluto dinhi nga giingong ‘inato lang’: sutukil nga ang gipasabor mao ang sinugbang isda, tinuwang isda ug kinilawng isda; humba nga sakto ang pagkalata, balbakuwa, dugo-dugo, adubong baboy ug manok, tinuwang manok, ginabot, ginamay nga pulos unod sa baboy, sinugba ug ginisal nga nukos, kinilawng guso ug lato, sinabawng kinhason sama sa aninikad, saang ug bungkawil, ubp..
Nasayod siya kinsa si Trevor. Usa kini ka kabos nga tawo nga natawo sa Nayawak, usa ka barangay sa usa ka lungsod sa habagatang Sugbo. Mag-uuma ang iyang amahan nga si Ponyong. Ang iyang inahan nga si Dikay kusinera sa usa ka kan-anan sa merkado sa lungsod. Sa gamay pa siya matag Sabado ug Dominggo nga way klase kanunay siyang iuban sa iyang nanay sa gitrabahoan niini ug patabangon sa kusina sa pag-andam sa mga lamas ug paghiwa sa mga karne hangtod nakat-on siya sa pagluto og mga sud-an. Human ni-gradwar sa hayiskol wala na siya mopadayon sa kolehiyo. Gikuha siya nga katabang sa agalon sa iyang inahan sa kan-anan niini. Gitudloan siya sa iyang Mama Dikay unsaon pagluto sa mga sud-an nga gibaligya sa kan-anan. Ang ‘recipe’ sa nagkalainlaing mga sud-an nahipos tanan sa iyang alimpatakan.
Unya miabot ang panahon nga siya nangitag tingusbawan sa iyang kinabuhi. Mianhi si Trevor sa dakbayan sa Sugbo. Didto siya puyo sa balay sa ig-agaw sa iyang Mama nga nahimutang sa Mabolo.
Usa ka buntag samtang nagpakli-pakli siya sa Sun,Star Daily, nabasahan niya ang usa ka pamilya nga nagkinahanglan og ‘experienced cook.’ Iya dayong giadto ang adres ug miaplay. Ug ang balay sa nagkinahanglan og kusinero may duha ka andana. Ang silong usa ka kan-anan; ang itaas maoy katulganan sa tag-iya. Human sa interbyu gidawat dayon siya isip puli sa daang kusinero nga miadto sa Manila. Ang magtiayong David ug Elena may duha ka anak, silang Kevin ug Ellen. Si Kevin tua magtrabaho sa Amerika isip ‘bank teller’. Si Ellen gradwado sa BSBA.
Milabay ang daghang mga adlaw. Nagkasuod sila si Trevor ug Ellen kay ang dalaga mosugo na kang Trevor nga lutoan siya sa gusto niyang sud-an. Hangtod nga sila nagkahigugmaay. Misugyot si Ellen sa iyang ginikanan nga ang itaas himuon sab og kan-anan. Mobalhin silag puyo sa ilang balay nga gihimong boarding house nga diha sa luyo sa restawran. Misugot sab ang ginikanan ni Ellen nga himuon og ‘industrial partner’ si Trevor ug siya, si Ellen, maoy manedyer.
Paglabay sa duha ka tuig ang tibuok balay nahimo nang kan-anan. Midaghan ang mga kustomer tungod sa kalamian sa mga potahe nga linuto ni Trevor. May duha na siya ka kaabag. Ug paglabay sa lain pang tuig, gikasal sila si Trevor ug Ellen, nga ang ‘reception’ diha mismo sa ilang restawran.Gipahimoan nilag ‘sign’ ang restawran. “TREVOLEN NATIVE FOODS,” gibasa niya og usab ang karatula sa kan-anan. May matahom nga babayeng mabdos nga migawas sa kan-anan. Si Ellen. Nagdala kinig tualya ug gitunol kaniya. Siya si Trevor. (KATAPUSAN)