NAGTRABAHO ako sa nasudnong kagamhanan, ug malipayon akong nakadawat sa akong mid-year bonus. Ning adlawng Sabado mopauli ako sa among lungsod sa Cawayan, Dalaguete, ug hatagan kog pahalipay ang tiguwang kong ginikanan. Maghapi-hapi kami ug magsuroy-suroy sa dakbayan sa Sugbo. Buhaton ko kini samtang ulitawo pa ako ug wala pa maminyo. Nakita ko ang ilang dakong pag-antos sa pagpa-edukar kanako hangtod nga nakakaplag akog trabaho.
Samtang naglakaw ako sa usa ka dalan paingon sa bus terminal, may nasiplatan ang akong panan-aw sa abugong dalan. May papel de banko. Sapi, sapi nga usa ka libo ka pesos, tibuok nga kantidad. Nakapanguros ako nga mipunit sa sapi ug naglingilingi kon kinsa ang tag-iya sa sapi. Wala akoy nakitang tawo nga katunolan ko sa sapi. Dili sab mahimo nga ipanghatag ko lang ang sapi kang bisan kinsa. Kinsa ba gyud ang tinuod nga tag-iya?
Kaniadto, nawad-an akog sapi sa dalan sa among lungsod. Bata pa ako kaniadto ug hilabihan kong hilak hangtod nahiabot ako sa among panimalay. Nagkurog akong misumbong sa akong ginikanan. Apan wala ako kasab-i sa akong ginikanan ug nakasabot sila kanako. Gialam-alaman pa hinuon ako.
“Ayaw na paghilak, Stanley,” ug gitunolan kog laing sapi sa akong inahan. “Lakaw ug pag-amping. Pagpalit didto og bugas aron may malung-ag kita.”
Ang saping mawala bililhon kaayo ug sakit pamation sa usa ka tawong mawad-an og kinitaan. Nagbutok-butok ang dughan ko sa kabalaka ug kahingawa. Dihang nakaluwan na ako sa bus paingon sa among baryo sa Cawayan, may tiguwang nga pasahero, babaye, nga naguol ug naghilak. Wala siyay ikatunol sa konduktor nga naningil kaniya sa iyang plete. Nagkurog siyang misulti ngadto sa konduktor nga gikuot ang iyang pitaka sa bulsa iyang saya. Dili motuo ang konduktor ug nangasaba kaniya.
Midali ko pagpataliwala kanila. Gitunol ko ang saping nagkantindad og usa ka libo. Gisuklian ko sa konduktor ug dali kong gitunol sa tiguwang nga babaye.
“Iya, pinaskohan ko kanimo. Ayaw na kaguol,” matod kong kahilakon sa iyang atubangan.
Nakahilak siya ug nakagakos kanako. “Subra na kini, Dong. Lima ra ka gatos ang sulod sa pitaka ko.”
“Pasiuna lang nang pinaskohan kanimo, Iya. Magpasalamat kita niini sa atong Diyos nga Makagagahom!” (Katapusan)