KATUNGOD sa usa ka akusado nga pahibaw-on siya sa kasong iyang giatubang aron siya ug ang iyang abogado makapangandam sa ilang depensa. Mao nga atol sa arraignment, basahan siya sa “information,” sa kaso nga giatubang.
Pangutan-on siya kon sad-an ba o di. Kon moangkon nga sad-an, pangutan-on kon nakasabot ba siya sa iyang gihimo ug sa iyang dangatan nga makonbikto. Kon di siya moangkon, ipadayon sa hukmanan ang bista sa kaso.
Sumala sa Section 14(2), Article III, 1987 Constitution, “In all criminal prosecutions, the accused shall be presumed innocent until the contrary is proved, and shall enjoy the right to be heard by himself and counsel, to be informed of the nature and cause of the accusation against him, to have a speedy, impartial, and public trial, to meet the witnesses face to face, and to have compulsory process to secure the attendance of witnesses and the production of evidence in his behalf.”
Ning bag-o lang, gidasonan sa Korte Suprema ang katungod sa usa ka akusado nga pahibaw-on sa mga akusayon batok kaniya, “to be informed of the nature and cause of the accusations against him.”
Sa People of the Philippines v. Rolando Solar Dumbrique (G.R. No. 225595, Aug. 6, 2019), gilatid sa Korte Suprema ang mga lagda nga pagasundon sa mga prosecutors lakip sa pagyagyag sa mga detalye sa aggravating circumstances diha sa information.
Lakip niini ang pagsaysay sa ultimate facts bahin sa qualifying o aggravating circumstances ingon man sa pagkutlo sa resolution nga nagpakita nga adunay probable cause batok sa akusado.
Ang aggravating circumstances, sama sa pagpahimu’s sa pwesto sa gobyerno, recidivism o ang pagbuhat sa samang krimen sa sobra sa usa ka higayon, paggamit og mga armadong tawo o mas kusgan, mga butang nga makapaumento sa silot sa krimen.
Samtang ang qualifying circumstances, sama sa evident premeditation kun giplano nang daan ang paghimo sa krimen, o kaha treachery, ang paghimo sa krimen pinaagi sa lipot, maghimo sa ordinaryong homicide ngadto sa mas bug-at nga krimen nga murder.
Kon di ibutang ang aggravating ug qualifying circumstances sa information, ang akusado mahimong mo-file og motion to quash. Kon di, ilhon kini nga usa ka waiver sa maong katungod.
Kinahanglan usab nga ipatapot sa information ang resolution nga nagpakita nga dunay probable cause batok sa akusado subay sa Section 8(a), Rule 112, Revised Rules on Criminal Procedure. Ang mga kaso nga final na di na hilabtan. Kadtong pending pa mahimong amendahon ang information sa prosecution. (edbarrita@gmail.com)