CHITO E. GERMINO
Paknaan, Mandaue City, Cebu
ANG Baryo Agungal ginganlan na karon og Baryo Alaot sa mga taga silingang baryo, tungod kay wala nay abot nga nagagikan sa maong baryo. Kaniadto, subra na sa kap-atan ka tuig ang nakalabay tukma ang ngalan nga Agungal. Simbulo sa kaabunda ang agungal, kay kadaghanan sa mga luna sa maong baryo gitamnan og mais. Tambok ug tabunok ang yuta ug maayo ang abot. Namungingi sa agungal ang mga kamalig sa kasilinganan. Daghang puso sa mais ang naani ug gipanglubo ang mga lugas. Mga agungal na lay nahabilin nga nahimong sugnod sa kada abuhan ang mga agungal.
Karon, wa nay nahabilin nga baol sa maong baryo, kay ang mga apo o manununod na sa mga luna ang nanag-iya. Wala silay hilig sa panguma. Gipamaligya nila ang mga luna nga nahimo na karon nga mga subdibisyon. Ug ang namaligya sa ilang mga luna namuyo na lang sa mga daplin-daplin sa mga subdibisyon. Nahimo silang eskuwater sa kanhi kaugalingong yuta.
Daghan na ang namiya sa maong baryo. Duha lang ka matang sa mga tawo nga namiya. Kadtong nakalampos sa ilang pagtuon ug duna nay nindot nga mga trabaho nga dagkog suweldo, ug ang mga namiya kay gigukod sa balaod human nakahimog salaod. Ang mga lumolupyo sa maong baryo sa gawas sa mga subdibisyon nagumon sa mga dautang bisyo sama sa sugal, inom ug drugas. Napulo ka tuig na ang nakalabay nga wa nay nanglangyaw nga nakalampos sa ilang ambisyon. Puro dautan ang hinungdan kon duna may mobiya sa maong baryo. Wala nay nahimong inspirasyon o modelo ang mga batan-on. Way adlaw nga way gubot ang maong baryo, kay ang mga batan-on isog ug init na ang mga ulo. Di na sila pabadlong sa ilang mga ginikanan.
Nagsingabot na ang pista sa maong baryo. Dunay hagit sa barangay kapitan nga bag-ong napili kon unsay kabag-uhan nga iyang ikadulot sa barangay. Tungod sa kawad-on dili kahuman pagtungha ang mga batan-on. Mapugos sila pag-apil sa mga ilegal nga negusyo o kalihukan. Si Kapitan Teroy Pakaw karon ang gilauman sa mga ginikanang mga kabos, nga makahatag kausaban sa kahimtang sa baryo. Igo lang nga nakahuman sa hayiskol si Teroy. Siya ra ang wa mobiya sa maong baryo. Kalim-an na ang iyang edad. Tanan niyang mga kababata namiya na. Namiya sila kay di sila mapasigarbuhon sa ilang baryo.
Naningkamot si Teroy nga makontak niya ang iyang mga kababata pinaagi sa internet/Facebook ug sa mga paryente nga nahibilin sa baryo. Sa mga kababata niya dunay doktor, abugado, seaman, CPA, enhinyero, pulis ug dagkong mga negusyante. Wa na sila magpakita sa ilang baryo, bisag sa pista na lang unta.
“Gusto ko nga ‘proud’ kaninyo ang inyong gigikanan. Ug gusto sab ko nga ma-proud ming inyong katagibaryo kay gikan god mo sa atong baryo. Produkto mo sa atong baryo, busa gusto kong dasigon ninyo ang inyong katagibaryong mga batan-on. Himuon ninyong modelo o inspirasyon ang inyong kinabuhi aron mahimong sumbanan sa atong mga batan-on. Bisag kada pista lang mo mopakita sa ato. Himuon ta mong pinasidunggang dinapit. Pag-andam lang mog mensahe alang sa atong mga batan-on!” Mao na ang mensahe ni Teroy sa tanan ninyang mga kababata nga nagmalampuson sa ilang kinabuhi.
Paghiabot sa pista, wa nay rayna-rayna, prinsesa-prinsesa, matrona-matrona o ‘beauty contest.’ Ang kalihukan, pangadye na lang ug disko. Unya ang labing dako nga ‘achievement’ ni Teroy nga gitabangan sa iyang mga kababata mao ang pagpundar sa Katilingban sa Gugma Foundation, Inc. Kining kapunongan nagtanyag og ‘scholarship’ sa ‘deserving’ nga mga batan-on. Mohatag og ‘funding’ sa gustong magnegusyo nga kabos nga dunay igong talento. Motabang usab aron ma-rehab ang mga adik sa ginadiling drugas. Aktibo ang maong ‘foundation’ para lang sa mga taga Baryo Alaot, aw, Baryo Agungal. Mapasalamaton kaayo si Teroy sa iyang mga kababata nga nakaamgo sa maayo nilang suwerte, nga duna silay obligasyon nga molingi sa lugar nga ilang gigikanan ug sa katilingban nga ilang namat-an og kahayag. Ug nga ang kakabos dili babag sa paglampos, basta maninguha lang ang tawo. (KATAPUSAN)