ADUNA ba’y igong katakus ang nasud sa Iran nga makigbatok sa usa ka super power nga nasud sama sa Amerika? Unsa ba ang kasaysayan ning maong nasud? Aduna ba ni sila'y maayong relasyon sa nangaging panahon? Atong tuki-on ang ilang kasaysayan.
Sa sinugdanan, nahimo kining sakop sa Russia, dayon sa Great Britain ug adunay mga nasud nga nag-facilitate nga mamahimo kini silang maamigo sa Estados Unidos, apan pakyas, tungod kay sa pagtuo sa Iran kaya nila ang pagpabarug sa ilang ekonomiya sa ilang nasud nga mag-inusara tungod kay gabaha o adunahan sila sa tinubdan sa lana, ug sayod kita nga ang lana, maoy nag-unang sandiganan sa ekonomiya sa mga nasud sa kalibutan.
Tuig 1979, ngadto sa tuig 1981 didto mi-ulbo na pag-ayo ang dili maayong relasyon sa Amerika ug Iran tungod sa ilang abuso sa “human rights” o tawhanong katungod kini tungod sa Islamic revolution, ug gusto sa Iran nga sakupon ang tibuok Middle East, ug niadtong 1995 gisulayan sa Amerika ang “trade embargo” sa Iran.
Sa laktud nga pagkasulti gikan sa sinugdanan, walay maayong relasyon ang America ug Iran, sa mga higayon nga adunay tensyon ang Amerika ug Iran; ang nasud sa Pakistan maoy magsilbing tighupay nga dili magdako ug ang nasud pud sa Switzerland.
Nagsugod kini sa dihang aduna na’y Cold War ang Amerika ug Russia kun diin ang Russia maoy nagprotekta sa oil gikan sa Persian Gulf ug mga kasikbit niini, kapin na sa 40 ka tuig na ang dili maayong relasyon sa Amerika ug Iran.
Unang silot nga gihimo sa Amerika batok sa Iran, nahitabo niadtong Nobyembre tuig 1979 nga gi-imposar ni kanhi Presidente Jimmy Carter pinaagi sa Executive Order No. 12170 sa dihang ang mga grupo sa mga radical students gisulod ang U.S. Embassy sa Tehran ug gipang-hostage ang mga tawo, human nga ang Estados Unidos migarantiya kang King Shah nga mag-exiled sa America alang sa medical purposes.
Niadtong panahona, ang mga nasud nga nagsuporta sa Iran, mao ang Syria, Lebanon, Kuwait ug Iraq. Samtang ang mga nasud sa Jordan, United Arab Emirates kakampi sa Amerika batok Iran.
Sa milabay nga tuig 2016, ang nasud sa Iran aduna lama’y 3 milyon total population ug sa tuig 2019 adunay gibana-banaan nga 3.3 milyon.
Ang tension sa Amerika ug Iran, nagsugod niadtong milabay nga Biyernes sa dihang gipatay sa Amerika ang usa ka heneral sa Iran, makahaling kaha kini og ikatulong gubat sa kalibutan?
Maora'g layo ra siguro sa tinuod, tungod kay sa pagkakaron wala pa kita’y namatikdan nga adunay mga super power nga nasud nga mikampi sa Iran, hilom ang Russia ug labaw pang wa’y pakialam ang China, kay nakatutok sila dinhi sa West Philippines Sea, tungod kay mao ang hilom nga aggression sa China sa atong nasud.