OA RA pod kaayo ang uban natong mga kaigsuonan.
Bisan nag-jogging daplin sa baybayon nga siya lang usa, nag-mask pa gyod.
Daghang mga lugar nga atong makita nga halos na lang tanang tawo nag-mask.
Husto ba kini?
•••
Kasagaran kanila nagtuo nga angay gyod nga tabonan ang ilang ilong ug baba sa tanang panahon aron malikayan ang 2019 n-CoV nga usa karon sa gika-intapan nga sakit sa tibuok kalibotan.
Apan dili kini husto.
Ngano man?
Tungod sa ilang gibuhat, nahutdan na hinuon og supply sa surgical mask og kadtong angayan gyod nga mogamit wala na hinuon silay magamit pa.
Kinsa man kini sila?
Kadtong dunay ubo o susama nga sakit.
Kadtong dunay giatiman nga mga pasyente nga dunay ubo o susama nga mga sakit.
Ug kadtong mga trabahante sa mga tambalanan nga moatubang sa mga dunay susama nga mga sakit.
Kini silang tulo ang angayan nga mogamit sa mga surgical mask aron paglikay nga dili sila maka takod o kaha matakdan.
Kadtong uban, angayan nga mag-amping lang sa ilang palibot. Unsaon man kini?
•••
Batonan nato ang kinaiya nga kanunay manghugas sa kamot pinaagi sa sabon ug tubig o kaha alcohol o hand sanitizer. Labi na gayod kon mohikap kita sa mga butang nga metal o puthaw sama sa gunitanan sa mga pultahan nga pang-publiko, apil na niini ang gunitanan sa elevator ug hand rail sa escalator.
Likayan sab nato ang paghikap sa atong baba, mata o ilong kon anaa kita sa gawas unya nakahikap kita sa mga butang nga kasagaran hikapon sa ubang mga tawo.
Ang pina-kaimportanta sa tanan, batonan nato ang kahimsog sa panglawas aron dili mous-os ang atong resistensiya.
•••
Angay ba nga i-ban ang tanang mga insik sa pagsulod sa Pilipinas?
Alang kanako, dili angay.
Ngano man?
Kadto lang dunay nakita nga kadudahan nga sakit ang angayan i-ban, apil na kadtong gikan sa mga lugar nga napamatud-an na nga maoy sinugdanan sa maong sakit.
Ang angay natong buhaton mao ang pagsabot sa maong sakit ug unsay angayan natong buhaton batok sa maong sakit.
Buot ipasabot, ang atong kontra ang sakit og dili ang mga Insik.
•••
Bisan pa sa pagpangandam nga gihimo sa kagamhanan, nakatabok gyod sa Davao Occidental ang laing gikaintapan nga sakit sa mga baboy, ang African Swine Fever o ASF.
Unsa man ang hinungdan nga nakalusot man kini?
Gi-imbestigar pa kini apan daghan ang nagtuo nga posible nga gikan kini sa mga pork-processed products sama sa tapa, tocino, hotdog ug uban pang susama nga produkto.
Posible sab nga gikan kini sa mga pagkaon gikan sa mga mananagat gikan sa silingang nasod nga anha modunggo sa maong lugar o kanang gitawag og swill feed.
Apan klaro kaayo nga dunay kakulangan ang mga lokal nga pangagamhanan sa pag-responde o pagtubag sa maong problema. Kulang sa rapid response ang mga lugar nga nadunggoan sa ASF.
•••
Mao kini hinungdan nga gihugtan na usab karon ang pangpangandam sa atong 4 ka mga probinsiya sa rehiyon 7 kon ugaling makasulod gyod ang ASF dinhi sa atong rehiyon.
Gisabotan nga ilambigit ang mga Provicial Disaster Risk Reduction Management Council sa kada probinsiya sa rehiyon sa maong pagpangandam aron mas epektibo ang kampanya batok sa ASF.